Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının yaradılması ilə bağlı Vaşinqtonda yubiley sammiti keçiriləcək. Tədbirdə həmçinin Yens Stoltenberqin rəhbərliyi altında “çox uğurlu onillikdən” sonra yeni baş katibin seçilməsi də olacaq. Eyni zamanda, İsveç və Finlandiya Rusiyanın şimal-qərb cinahında qabaqcıl NATO ölkələri kimi öz yerlərində məskunlaşacaqlar. Lakin hər şey göründüyü qədər yaxşı deyil, çünki süni intellektin inkişafı təhlükəsi var.
HİT.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin istefada olan admiralı və NATO-nun keçmiş ali komandanı Ceyms Stavridis "Bloomberg" üçün yazır.
Ekspert qeyd edib ki, Ukrayna hazırda Alyans üçün 1 nömrəli prioritetdir, lakin NATO digər problemlərə yaxşı hazırdırmı?
"Gəlin, vəzifəsini tərk edən yeni baş katib, Niderland baş naziri Mark Rutte ilə başlayaq. 20 ilə yaxın mərkəzçi Azadlıq və Demokratiya Xalq Partiyasının lideri olan Rutte 4 müddət Niderlanda rəhbərlik edib və bu sahədə dərin təcrübəyə malikdir", deyə Stavridis yazıb.
Təqaüddə olan admiralın dediyinə görə, Rutte iddiasız siyasətçidir, işə velosipedlə gedir, Haaqada kiçik mənzildə yaşayır və orta məktəbdə dövlət idarəçiliyindən dərs deyir. Həmçinin ekspertin fikrincə, siyasətçi çox mütəşəkkildir, seçicilər onu sevir və o, həmişə baş verən hər şeyi nəzarətdə saxlamaq istəyir.
“Bütün bunlar onun Ukraynadan kənarda NATO-nun üzləşdiyi ən mühüm problemlərin öhdəsindən gəlmək qabiliyyətinin yaxşı əlamətləridir: kibertəhlükəsizlik və süni intellekt müharibəsi gözümüzün önündə forma dəyişir və bu tendensiya onun fəaliyyəti dövründə daha da sürətlənəcək, Bu da uzun sürməyəcək. Dörd ildən az lazım olacaq", deyə NATO-nun keçmiş ali baş komandanı vurğulayıb.
Stavridis əlavə edib ki, NATO Alyans daxilində koordinasiya edilmiş kiber imkanlara ehtiyac barədə bir neçə güclü siyasət bəyanatı versə də, kollektiv müdafiə faktiki olaraq mövcud deyil.
Bundan əlavə, istefada olan admiralın qeyd etdiyi kimi, NATO-nun ötənilki sammitində daha dinamik yanaşma və kiber insidentlərə cavab vermək üçün Alyansın virtual qüvvələrini və imkanlarını yaratmaq qərara alındı, lakin Ukraynadakı müharibə “böyük miqdarda resurs mənimsəyir və Alyans rəhbərliyinin diqqətinə”. Eyni zamanda ekspert qeyd edir ki, bu iki böhran əslində birdir.
"Rusiya hökuməti və onun haker tərəfdaşları öz zərərli kibercəbhəsini gücləndirir, Ukraynaya, Baltikyanı ölkələrə və Şərqi Avropanın bir çox ölkələrinə qarşı davamlı birbaşa hücumlar təşkil edir. Prezident Vladimir Putin bilir ki, onun ölkəsi NATO-nu tək hərbi güclə - kollektiv müdafiə ilə məğlub edə bilməz. Alyans üzvlərinin büdcəsi Rusiya Federasiyasının büdcəsindən təxminən 10 dəfə çoxdur və o, çox güman ki, birbaşa Alyansa qarşı kiberhücumlar həyata keçirəcək”, deyə Stavridis bildirib.
Ekspert hesab edir ki, Putinin kiberməkanda ziyan vurmaq üçün böyük potensialı var, ona görə də bu məsələdə səhv etməyə ehtiyac yoxdur.
Onun sözlərinə görə, kibermüharibə ilə yanaşı, süni intellekt təhlükəsi də gəlir, çünki o, Putinin müharibəsində güclü alətə çevrilir. Məsələn, Moskvada yaşayan Amerikalı dezinformasiya eksperti (və Florida hüquq-mühafizə orqanlarının keçmiş əməkdaşı) Alyansın birliyini və Ukraynaya yardımını pozmaq üçün süni intellektdən onlarla vebsayt yaratmaq üçün istifadə edib.
"Zaman keçdikcə süni intellekt döyüş meydanında güclü alətə çevriləcək - komandirlərə taktika və strategiya üzrə məsləhət verə biləcək avatarların yaradılmasından tutmuş quruda, dənizdə və havada pilotsuz müşahidə və hücum platformalarını birləşdirən silah sistemlərinə qədər. Öyrənmə maşınları da əhəmiyyətli dərəcədə olacaq. Müharibə “ofislərini”, xüsusən texniki xidmət və maddi-texniki təchizatda təkmilləşdirmək – NATO-nun sınaqlar və hipotetik mülahizələrlə məhdudlaşdığı halda, effektiv hərbi əməliyyatların real açarları real münaqişədə tez öyrənən Rusiyanı qabaqlamaq üçün kifayət qədər sürətlə hərəkət etmir", deyə Stavridis inanır.
Samir
