2024-cü ilin birinci yarısında Ukraynanın Qərb müttəfiqləri təxminən 2 milyard dollar dəyərində Rusiya neftindən hasil edilən yanacaq alıblar. Bu vəziyyət Rusiya Federasiyasından gələn neftin xarici neftayırma zavodlarında emal edilməsinə icazə verən sanksiya boşluğu səbəbindən yaranıb.
HİT.az-ın "Politico"ya istinadən məlumatına görə, Enerji və Təmiz Hava Araşdırmaları Mərkəzi və Demokratiyanın Tədqiqi Mərkəzinin təhlili göstərib ki, son aylarda Türkiyənin üç neft emalı zavodundan idxal hesabına Rusiya neftindən benzin, dizel yanacağı və digər məhsulların tədarükü artıb.
Bu idxal texniki cəhətdən qanunidir, çünki sanksiyalara baxmayaraq, ölkələr Rusiya mənşəli yanacaq ilk dəfə başqa ölkədə, məsələn, Türkiyədə emal edilərsə, ala bilər. Hesabata görə, Türkiyə və ondan neft alan Qərb şirkətləri Ukraynanın dəfələrlə onun bağlanması xahişinə baxmayaraq, neft emalı sahəsində bu boşluqdan getdikcə daha çox istifadə edirlər.
Təkcə 2024-cü ilin birinci yarısında Aİ, ABŞ, Böyük Britaniya və digər Qərb ölkələri Türkiyə müəssisələrindən təxminən 2 milyard dollar dəyərində Rusiya neftindən hasil edilən yanacaq alıblar. Türkiyə, öz növbəsində, Moskvanın 5-20 dollar/barel endirimlərindən yararlanaraq, 2023-cü ildə Rusiyadan illik alışını 34%, bu il isə 70% artırıb.
Analitik Vaibhav Raqhunanda deyir: “Aİ Türkiyədən benzin idxal etdikdə bu, Səudiyyə Ərəbistanından 10% ucuzdur. Amma istehlakçılar bu qənaətləri əldə etmir, yalnız şirkətlər və treyderlər qazanır. Bu ticarətdən kimsə qazanc əldə edir, adi insanlar isə yox".
Aİ və ABŞ siyasətçiləri sanksiya sazişini müdafiə etsələr də, bunun Moskvanı “emaledici bonusdan” məhrum etdiyini əsas gətirərək, qalıq yanacaq sənayesi Rusiya hərbi maşını üçün xilasedici olaraq qalır. Təhlillərə görə, Qərb ölkələrinə yanacağın satışından əldə olunan vergi gəlirləri Rusiyaya Ukraynadakı müharibəyə ayda əlavə 6200 əsgər cəlb etməyə imkan verəcək.
Samir
