Dublin Triniti Kollecinin beynəlxalq alimlər qrupu 12.000 ili əhatə edən 118 qədim qoyun genomunu tədqiq edib. Təhlil tədqiqatçılara qoyunların əhliləşdirilməsi prosesinin insan cəmiyyətlərinin inkişafına necə təsir etdiyini anlamağa imkan verib. 

HİT.az xəbər verir ki, araşdırma "Science" jurnalında dərc olunub.

Tədqiqatçılar Türkiyənin mərkəzi hissəsindəki qədim qoyunçuluq kəndi Aşıklı Höyükün (təxminən 11 min il əvvəl) muflonların ilk əhliləşdirilməsinin yeri olduğunu təsdiqləyiblər. Hələ 8000 il əvvəl avropalı fermerlər selektiv yetişdirmənin ən qədim məlum formalarından biri olan palto rəngi üçün heyvanları qəsdən seçməyə başlayıblar.

Ev heyvanlarında ağ xəz rəngi ilə əlaqəli olan KIT geni xüsusilə əhəmiyyətli olduğu ortaya çıxıb. Bənzər bir proses keçilərdə də müşahidə edilib ki, bu da insanların qeyri-adi və estetik cəhətdən cəlbedici şəxslərə uzun müddətdir maraq göstərdiyini təsdiqləyir.

Vaxt keçdikcə Avropa, İran və Mərkəzi Asiyada qoyun populyasiyalarının genetik quruluşu fərqli olub. Bu, insanlar sürülərini aktiv şəkildə köçürdükləri üçün baş verib. Alimlər bu cür “qoyun köçlərinin” iki əsas mərhələsini müəyyən ediblər. 7 min il əvvəl qoyunlar Mesopotamiyadan Avropaya gətirilib və 5 min il əvvəl çöl çobanlarının Avrasiyadan Qərbə genişmiqyaslı köçü baş verib. Bu proses nəinki qoyunların genefondunu dəyişdirib, həm də avropalıların genetik quruluşunun 90%-nə təsir edib. Eyni zamanda, südçülük geniş yayılıb ki, bu da süd və pendir istehsalının erkən inkişafını göstərir.

Alimlərin işi sübut edir ki, qoyunlar bəşəriyyətin iqtisadi və mədəni inkişafında - ilk ev sürülərindən tutmuş, ən mühüm toxuculuq sərvətinə çevrilən yun parçaların yaranmasına qədər əsas rol oynayıb.

“Ən təəccüblü tapıntılardan biri tunc dövründə Avrasiya çöllərindən Avropaya qoyunların kütləvi miqrasiyasıdır ki, bu da həmin dövrdə insanların hərəkətlərini yaxından əks etdirir”, deyə tədqiqatın aparıcı müəllifi Kevin Daly bildirib.

Alimlər vurğulayırlar ki, gələcək tədqiqatlar müasir qoyun cinslərinin Avrasiya və Afrikada yayılmasının təfərrüatlarını üzə çıxarmağa kömək edəcək, minilliklər ərzində insan-heyvan qarşılıqlı əlaqəsi haqqında anlayışımızı dərinləşdirəcək.

Samir