Virciniya Texnologiya İnstitutundan filosof Daniel Huk kəşf edib ki, əsrlər boyu Nyutonun birinci qanunu kifayət qədər düzgün şərh edilməyib. Bunun səbəbi 1729-cu ildə yazdığı məşhur "Principia Mathematica" əsərinin ilk ingiliscə tərcüməsindəki səhv olub. 

HİT.az xəbər verir ki, bu barədə məqalə "Philosophy of Science" (PS) jurnalında dərc olunub.

Ənənəvi anlayışa görə, ətalət qanunu bildirir ki, cismin üzərinə kənar qüvvə təsir edənə qədər öz sakitlik vəziyyətini və ya vahid düzxətli hərəkətini saxlayır. Bununla belə, Huk səhv tərcümə edilmiş latınca quatenus sözünə işarə edir ki, bu da əslində “əgər” deyil, “nə qədər” deməkdir.

Bu incəlik, tədqiqatçının fikrincə, qanunun mahiyyətini dəyişir. Nyuton qüvvələrin olmadığı yerdə hərəkət haqqında danışmaq əvəzinə, sürət və ya hərəkət istiqamətində hər hansı bir dəyişikliyin yalnız xarici təsirlərin təsiri altında baş verdiyini nəzərdə tuturdu. Bu, alimin öz nümunələrinə niyə havanın sürtünməsi səbəbindən yavaş-yavaş yavaşlayan fırlanan zirvəni daxil etdiyini izah edir.

Prinsip özü dəyişməz qalsa və müasir fizikanı dəyişdirməsə də, dəqiq oxunuş onu göstərir ki, Nyuton əvvəldən təkcə ideallaşdırılmış şəraitdə deyil, həm də qüvvələrin daim hərəkət etdiyi real dünyada tətbiq oluna bilən qanunlar tərtib edib. Bu, onun yer və səma mexanikasını vahid elmi anlayışda birləşdirən kəşflərinin dahiliyini bir daha vurğulayır.

Samir