Qərbi Sidney və Macquarie Universitetinin avstraliyalı alimləri müasir radioteleskoplardan istifadə etməklə kosmosun skan edilməsi layihəsinin aralıq nəticələrini yekunlaşdırıblar. Görünməz diapazonda aparılan müşahidələr “aşağı səth parlaqlığı kainatı” adlandırılan son dərəcə zəif radio mənbələrini kəşf etməyə imkan verib.

HİT.az xəbər verir ki, araşdırma "The Conversation"da dərc edilib.

EMU (Kainatın Təkamül Xəritəsi) proqramı cənub yarımkürəsinin görünməmiş həssaslıqla xəritələşdirilməsində 25% tamamlanıb. Bu layihə gələcək onilliklər ərzində astronomlar üçün mühüm alət olacaq cənub səmasının ən detallı radio atlasını yaradır.

Tədqiqatın əsas obyektlərindən biri Volf-Rayet ulduzları idi - həyatlarının son mərhələsində olan nadir və qeyri-sabit ulduzlar. Xarici təbəqələrini tökərək ətraflarında dumanlı strukturlar əmələ gətirirlər. Məsələn, WR16 və Kyklos halqası atılan materialın ulduzların ətrafında necə simmetrik dairələr əmələ gətirdiyini nümayiş etdirir.

Teleios və Diprotodon kimi supernova qalıqları böyük ulduzların partlamaları nəticəsində əmələ gələn kürələri genişləndirir. Yunanca "mükəmməl" sözünün şərəfinə adlandırılan Teleios, demək olar ki, mükəmməl yuvarlaq forması ilə diqqəti çəkir və əhəmiyyətli xarici təsirlərin olmadığını göstərir. Nəhəng bir vombatın şərəfinə adlandırılan diprotodon, Aydan altı dəfə böyük, səmadakı ən böyük fövqəlnova qalıqlarından biridir.

Radioteleskoplar həmçinin radio emissiyalarının mərkəzin ətrafında bir halqa əmələ gətirdiyi radio halqaları olan qalaktikaları aşkar ediblər. Elm adamları bunun qalaktikanın mərkəzindən radio yayan buludları çıxaran çoxsaylı fövqəlnova partlayışları ilə bağlı ola biləcəyini irəli sürürlər.

LMC-ORC kimi yalnız radio diapazonunda görünən və hələ heç bir izahı olmayan ORC (Odd Radio Circles) obyektləri daha da sirlidir.

“Bu kəşflər Kainat haqqında anlayışımızı dəyişir. Biz bu yeni aşağı səth parlaqlıqlı kainatı tədqiq etməyə yenicə başlayırıq və o, sürprizlərlə doludur”, deyə astronomlar qeyd ediblər.

Samir