Kaliforniya Universitetinin tədqiqatçıları, Riverside, atmosferi Yerdən əhəmiyyətli dərəcədə fərqli olan ekzoplanetlərdə yerdənkənar həyatın axtarışı üçün perspektivli üsul təklif ediblər. Texnologiya James Webb Kosmik Teleskopundan istifadə edərək ekzoplanetlərin atmosferlərində nadir qazların, metilhalogenidlərin kəşfini nəzərdə tutur. 

HİT.az xəbər verir ki, araşdırma "The Astrophysical Journal Letters" (AJL) jurnalında dərc olunub.

Metil halidləri, xlor və ya brom kimi bir halogen atomuna bağlanmış bir metil qrupundan (karbon və üç hidrogen atomu) ibarət birləşmələrdir. Yer üzündə bu qazlar əsasən bakteriyalar, yosunlar, göbələklər və bəzi bitkilər tərəfindən əmələ gəlir.

Problem ondadır ki, Yerə bənzər planetlər James Webb teleskopu ilə effektiv şəkildə tədqiq etmək üçün çox kiçik və tutqundur. Bununla belə, hidrogen atmosferi və qlobal okeanları olan daha böyük planetlər yadplanetli həyatın bu cür əlamətlərini axtarmaq üçün ideal ola bilər. İnsanlar bu aləmlərdə yaşaya bilməzdilər, lakin orada mikroblar inkişaf edə bilər.

“İndi Yerə bənzər planetlərdə oksigeni aşkar etmək demək olar ki, mümkün deyil. Lakin metil halogenidləri mövcud texnologiyalardan istifadə etməklə aşkar etmək olar”, detə məqalənin aparıcı müəllifi, planetoloq Mişek Leunq bildirib.

Bundan əlavə, bu qazları aşkar etmək oksigen və ya metan kimi digər bioimzalardan daha asan ola bilər:

"James Webb Teleskopunun metil halogenidləri aşkarlaması cəmi 13 saat çəkə bilər. Bu, oksigen və ya metan tapmaq üçün tələb olunan vaxtdan xeyli azdır. Teleskopda daha az vaxt daha az tədqiqat xərcləri deməkdir".

Yer kürəsində metilhalogenidlərin atmosferdəki konsentrasiyaları aşağıdır, lakin müxtəlif şəraitə malik planetlərdə bu qazlar işıq illərindən uzaqda nəzərə çarpan böyük miqdarda toplana bilər:

"Əgər bu mikrobları tapsaq, onlar anaerob olacaqlar və tamamilə fərqli mühitə uyğunlaşacaqlar. Onun necə görünəcəyini təsəvvür edə bilmərik, lakin bu qazlar onların metabolizminin məhsulu ola bilər".

Kəşf bioimza qazları, o cümlədən həyatın başqa bir potensial əlaməti olan dimetil sulfidlə bağlı əvvəlki tədqiqatlara əsaslanır. Bununla belə, metilhalogenidlər güclü infraqırmızı udma xətləri və hidrogenlə zəngin atmosferlərdə toplanma qabiliyyətinə görə xüsusilə perspektivlidir.

"Əgər biz başqa planetlərdə metil halogenidləri tapsaq, bu, kainatda mikrob həyatının adi olduğunu demək olardı" dedi Leung. "Bu, həyatın necə yarandığı və harada ola biləcəyi ilə bağlı anlayışımızda inqilab edəcək".

Gələcək tədqiqatlarda alimlər digər növ planetlər və digər qazlar üçün bioimza axtarışını genişləndirməyi planlaşdırırlar. Məsələn, onlar artıq Kaliforniyadakı Salton gölündən qazlar üzərində araşdırma aparıblar və orada xloroform kimi halogen tərkibli birləşmələr tapıblar.

Samir