ABŞ Prezidenti Donald Tramp yenidən diqqət mərkəzinə düşüb.
O, bu dəfə İranı hədələyib. Tramp bildirib ki, rəsmi Tehran nüvə razılaşmasına qayıtmayacağı təqdirdə, ABŞ İranı misli görülməmiş şəkildə bombardıman edəcək.
Maraqlıdır, Tramp İrana qarşı həqiqətən bu addımı ata bilər?
Azərbaycan Yəhudi Media Mərkəzinin politoloqu Rüstəm Tağızadə Hit.az-a açıqlamasında deyib ki, Trampın hədəsi onun 2018-ci ildə İranın nüvə sazişindən çıxması (JCPOA) və 2020-ci ildə Qasım Süleymaninin öldürülməsi daxil olmaqla, İrana qarşı uzunmüddətli “maksimum təzyiq” yanaşması ilə üst-üstə düşür:
"İran JCPOA-nın dağılmasından bəri nüvə proqramını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirdi, uranı 60% saflığa zənginləşdirdi və BMT yoxlamalarını məhdudlaşdırdı. Bu həyəcan doğursa da, İranın bomba düzəltməyə qərar verdiyinə dair heç bir açıq sübut yoxdur. Çox güman ki, ABŞ-nin zərbəsi ölkə daxilində və beynəlxalq səviyyədə haqq qazandırmaq üçün qaçılmaz nüvə təhlükəsinin daha aydın sübutunu tələb edəcək.
Əslində, amerikalıların əksəriyyəti İraq və Əfqanıstandan sonra genişmiqyaslı Yaxın Şərq müharibələrinə qarşıdır. Aydın səbəb müəyyən olmayan qabaqlayıcı zərbə əks reaksiyaya səbəb ola bilər".
Ekspert qeyd edib ki, İranın nüvə obyektləri səpələnmiş, basdırılmış və qabaqcıl hava hücumundan müdafiə vasitələri ilə müdafiə olunur:
"Məncə, Trampın təhdidi İranın nüvə proqramını tam aradan qaldırmayacaq. İrana etibarlı "Hizbullah", husilər, kiberhücumlar və ya ABŞ-nin bölgədəki bazalarını hədəfə alaraq cavab verilə bilər. Onun həm də cavab olaraq nüvə silahlandırmasını sürətləndirməsi mümkündür.
JCPOA-nı imzalayan Avropa ölkələri (Fransa, Almaniya, Böyük Britaniya) ABŞ-nin NATO birliyini pozaraq birtərəfli zərbələrini pisləyəcək. Hər ikisi ABŞ-nin təsirini zəiflətmək üçün böhrandan istifadə edəcək, potensial olaraq İranı BMT-də qoruyacaq və hərbi yardım göstərəcək.
Üstəlik, İran artıq nüvə həddini keçib. İran açıq şəkildə bir bomba təqib edərsə, ABŞ və ya İsrail qabaqlayıcı hərəkət edə bilər. İsrail tarixən İraqda və Suriyada nüvə obyektlərinə zərbələr endirib. Amerikalıları öldürən İran tərəfindən dəstəklənən böyük bir hücum Trampın Süleymani zərbəsi ilə göründüyü kimi qisas almağa səbəb ola bilər. Bununla belə, bu, çox güman ki, "görünməmiş" bombalama deyil, müəyyən obyektlər hədəfə alınması ilə müşahidə olunacaq".
Rüstəm Tağızadənin sözlərinə görə, İrana qarşı fərqli addımların da atılması mümkündür:
"Məsələn, İranın neft infrastrukturuna hücumlar ola və ya Hörmüz boğazı kəsilə bilər. Lakin ehtimal olunan zərbələr İranı açıq şəkildə nüvə silahı əldə etməyə sövq etməsi və regional silahlanma yarışlarını stimullaşdırması da mümkündür.
Ümumiyyətlə, Trampın təhdidi səhv hesablama riskini vurğulasa da, ABŞ-nin genişmiqyaslı bombalama kampaniyası paradiqmanı dəyişdirən bir tətik olmadan qeyri-mümkün olaraq qalır. Daha ağlabatan olanlar hədəflənmiş zərbələr, kiber əməliyyatlar və ya gizli hərəkətlərdir.
Məncə, bu təhdid hərtərəfli müharibəyə səbəb olmadan İranın imkanlarını aşağı salmaq üçün daha geniş strategiyanın bir hissəsi də ola bilər. Çünki ABŞ Rusiyanı özünə çəkərək İranı daha çox təkləmək istəyir. Çinin bu proseslərdə İrana dəstək verib verməməsi isə sual olaraq qalır".
Pərviz
