"Ötən şənbə günü İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi və ABŞ-nin Yaxın Şərq üzrə elçisi Stiv Vitkoff Maskatda - Omanın vasitəçiliyi ilə ABŞ və İran nümayəndə heyətləri ilə ayrı-ayrı otaqlarda iki saatdan çox davam edən sessiyadan sonra qısa danışıqlar apardılar".

Bu sözləri Azərbaycan Yəhudi Media Mərkəzinin politoloqu Rüstəm Tağızadə Hit.az-a açıqlamasında deyib.

O bildirib ki, danışıqların daha bir raundu 19 aprel şənbə günü keçiriləcək:

"Lakin görüşün yeri hələ dəqiqləşməyib. Uyğunluğu yoxlamaq üçün Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin (MAQATE) nəzarət etdiyi ciddi beynəlxalq monitorinq qurulacaq və bununla da qlobal yayılmama normaları gücləndiriləcək. Razılaşmaya iqtisadi yardım və ya beynəlxalq maliyyə sistemlərinə çıxışla birlikdə sanksiyaların mərhələli şəkildə yüngülləşdirilməsi daxil ola bilər. 

Bu da İrana həm iqtisadi çətinliklərdən möhlət, həm də qlobal bazarlarla reinteqrasiya yolu ilə təmin edir. Belə bir razılaşma gərginliyi azalda bilsə də, İsrail və bəzi Körfəz ölkələri tərəfindən uzunmüddətli perspektivdə İranın imkanlarını kifayət qədər məhdudlaşdırmadığına görə tənqid oluna bilər". 

Ekspert qeyd edib ki, İranda sərt qruplar bunu iqtisadi çətinliklər şəraitində zəruri kompromis kimi görə bilər:

"İslahatçı elementlərin isə bunu daxili inkişaf üçün bir fürsət kimi qiymətləndirmə ehtimalı var. Möhkəm və təsdiqlənmiş razılaşma ABŞ-nin nüvə silahının yayılmaması üzrə liderliyini gücləndirəcək. Baxmayaraq ki, bu, evdə ikitərəfli skeptisizmin idarə olunmasını tələb edəcək. 

Hesab edirəm ki, nüvə proqramının hərtərəfli bərpası əvəzinə, danışıqların “addım-addım” və ya mərhələli razılaşma ilə nəticələnməsi mümkündür. Məsələn, İran zənginləşdirmənin müvəqqəti dondurulması və ya ehtiyatların müəyyən həddən aşağı azaldılması ilə razılaşa bilər, əlavə güzəştlər isə daha sonra müəyyən ediləcək". 

Onun sözlərinə görə, İrana qarşı sanksiyaların yüngülləşdirilməsi daha qısa, şərti dövrlərdə, sərt performans göstəriciləri və hər hansı sapma üçün avtomatik cəzalarla verilə bilər:

"Nüvə öhdəlikləri ilə yanaşı, digər mübahisəli regional problemləri həll etmək üçün paralel səylər ola bilər. Baxmayaraq ki, bunlar adətən transformasiyadan daha çox simvolikdir. Belə bir sövdələşmə hər iki tərəfdə ciddi inamsızlıq yarada bilər. Çünki razılaşmanın tədricən xarakteri qəti həll yolu deyil, sadəcə fasilə kimi qəbul edilməsi mümkündür. 

Uğursuz danışıqlar İranda sərt xətt tərəfdarlarını cəsarətləndirə bilər, onlar daha sonra zənginləşdirməni sürətləndirə və ya digər təxribatçı tədbirlər görə bilərlər. Əksinə, ABŞ-nin də süquta artan hərbi və iqtisadi təzyiqlə cavab vermə ehtimalı realdır". 

Rüstəm Tağızadə onu da diqqətə çatdırıb ki, danışıqların pozulması hərbi insidentlərin və ya gizli hərəkətlərin baş vermə ehtimalını artıraraq, onsuz da qeyri-sabit olan Yaxın Şərqi çətinləşdirir:

"Həmçinin, İranı nüvə həddinə yaxınlaşa bilər. Bu isə öz növbəsində qlobal silahların yayılmaması səyləri üçün yeni problemlər yaratması mümkündür. Hazırda ABŞ İrana qarşı siyasi təzyiqdən də istifadə edir. 

Məsələn, ABŞ Prezidenti Donald Tramp dəfələrlə bombardımançı təyyarələrlə İranın nüvə obyektlərini vurmaqla hədələyib. Yəni İranın seçəcəyi siyasi xətt onun gələcək siyasi proseslərdə olan iştirakını müəyyən edəcək". 

Pərviz