"Bəzi ABŞ rəsmilərinin Prezident Donald Trampla görüşündən əvvəl Suriyanın müvəqqəti prezidenti Əhməd əş-Şaraya sui-qəsd etməyi düşünməsinin üzə çıxarılması Yaxın Şərq diplomatik dairələrini şoka salıb".
Bu sözləri Azərbaycan Yəhudi Media Mərkəzinin politoloqu Rüstəm Tağızadə Hit.az-a açıqlamasında deyib.
O bildirib ki, İordaniya kralı II Abdullahın xəbərdarlığı səbəbiylə iflasa uğradığı bildirilən bu plan regional siyasətin mürəkkəb və dəyişkən xarakterini və ABŞ-nin Yaxın Şərqdəki xarici siyasətinin mürəkkəbliyini vurğulayır:
"Bəşər Əsədin devrilməsindən sonra Əhməd əş-Şaranın Suriyada hakimiyyətə gəlməsi ölkənin siyasi mənzərəsində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb oldu. Bir vaxtlar ekstremist qruplarla əlaqəsi olan Əş-Şara o vaxtdan özünü islahatçı lider kimi göstərib, Suriyanı İranın təsirindən uzaqlaşdırmağa və Qərb dövlətləri ilə əlaqələri düzəltməyə çalışır. Onun dialoqa hazır olması, o cümlədən İbrahim razılaşmalarına açıqlığını ifadə etməsi Suriyanın xarici siyasətinin potensial olaraq yenidən istiqamətləndirilməsindən xəbər verir".
Ekspert qeyd edib ki, Əhməd əş-Şaranın öldürülməsinin ABŞ rəsmiləri tərəfindən nəzərdən keçirilməsi dərin inamsızlığı və keçmiş əlaqələri indiki niyyətlərlə uzlaşdırmağın çətinliyini ortaya qoyur:
"Belə bir addım Suriyanın siyasi keçidində əldə edilən kövrək irəliləyişi sabitsizləşdirə və potensial olaraq genişmiqyaslı münaqişəni yenidən alovlandıra bilərdi. Kral II Abdullahın müdaxiləsi İordaniyanın regional sabitlikdə maraqlı olduğunu vurğulayır. Suriya ilə sərhədi paylaşan İordaniya qaçqın axını və təhlükəsizlik problemləri ilə mübarizə apararaq Suriya münaqişəsindən birbaşa təsirlənib.
Sui-qəsdə qarşı xəbərdarlıq etməklə Kral qonşu ölkələrə sıçrayacaq xaosun qarşısını almağı hədəflədi. Onun hərəkətləri İordaniyanın Yaxın Şərq geosiyasətində sabitləşdirici qüvvə və vasitəçi rolunu vurğulayır".
Politoloq diqqətə çatdırıb ki, ABŞ administrasiyası daxilində aparılan müzakirələr keçid hökumətləri, xüsusən də keçmişi mübahisəli olan şəxslərin rəhbərlik etdiyi hökumətlərlə əlaqənin mürəkkəbliyini əks etdirir:
"Tramp administrasiyasının sanksiyaları ləğv etmək və Əş-Şara ilə diplomatik əlaqə qurmaq qərarı strateji istiqamətə işarə etsə də, sui-qəsd müzakirələri ABŞ xarici siyasət dairələrində konsensusun və ardıcıl strategiyanın olmamasından xəbər verir.
Bu hadisə Amerikanın regiondakı nüfuzuna da təsir edə bilər. Həm müttəfiqlər, həm də düşmənlər ABŞ-nin öhdəliklərinin etibarlılığını və diplomatik öhdəliklərinin ardıcıllığını şübhə altına ala bilər".
Rüstəm Tağızadə hesab edir ki, Əhməd əş-Şaranın aradan qaldırılması müxtəlif fraksiyalar arasında yenidən daxili çəkişmələrə və ekstremist qrupların potensial dirçəlməsinə səbəb olan bir hakimiyyət boşluğu yarada bilərdi:
"Belə bir hərəkət Suriyanın sabitləşdirilməsində maraqları olan İordaniya və Səudiyyə Ərəbistanı da daxil olmaqla əsas regional tərəfdaşları özlərindən uzaqlaşdıra bilər. Suriyada sabitliyin pozulması İran və Rusiyaya ABŞ-nin strateji maraqlarına qarşı öz təsirlərini genişləndirmək üçün imkanlar yaradır.
Suriyanın müvəqqəti liderinin öldürülməsi ilə bağlı fikirlər milli təhlükəsizlik maraqlarını güdmək və diplomatik münasibətləri inkişaf etdirmək arasında mürəkkəb balansı ortaya qoyur. Əş-Şaranın keçmiş əlaqələri haqlı narahatlıq doğursa da, onun hazırkı trayektoriyası Suriyanın beynəlxalq ictimaiyyətə reinteqrasiya üçün potensial imkanlar təklif edir.
Üstəlik, ABŞ-nin həm dəyərlərinə, həm də geosiyasi məqsədlərinə uyğun gələn, regionda sabitlik və sülhü təmin edən vahid və strateji yanaşma inkişaf etdirməsi zəruridir".
Pərviz
