İsveçrə Alplarında daimi donmuş torpaqların temperaturu rekordlar başlayandan bəri rekord səviyyəyə çatıb.

HİT.az AFP-yə istinadən xəbər verir ki, İsveçrədə permafrost ərazinin təxminən 5%-ni, əsasən 2500 metrdən yuxarı yüksəkliklərdə tutur. Son 25 ildə Alp dağlarında daimi donların istiləşməsi və yerdəki buzun miqdarının azalması tendensiyası aydın müşahidə olunub.

Tədqiqatçıların fikrincə, 2024-cü hidroloji ildə (2023-cü il oktyabrın 1-dən 2024-cü il sentyabrın 30-dək) ​​tədqiq edilən 23 obyektin əksəriyyətində 10 metr dərinlikdə yeraltı permafrostun temperaturu 0,8 °C-dən çox artıb. Temperaturun yüksəlməsi 2023-cü ilin payızında torpaqda istiliyi saxlayan erkən qar yağışı ilə güclənib.

Permafrostun istiləşməsi uçqunlara və sürüşmələrə səbəb ola bilər. Bunun ötən ay Blatten kəndinin dağıdılmasında rol oynadığı güman edilir: Birş Buzlağından gələn qaya uçqunları yükü artıraraq onun Lötsçental vadisinə çökməsinə səbəb olub.

Yayda əriyən, qışda isə donan daimi donun üst aktiv təbəqəsi son 20 ildə bir neçə metr dərinləşib və 2024-cü ildə rekord səviyyəyə çatıb. Bern Oberlendindəki Schilthorn stansiyasında onun dərinliyi 2000-ci ildəki 5 metrdən 13 metrdən çox artıb, qışda isə artıq donmuş deyil.

Meteoroloqların fikrincə, İsveçrədə havanın temperaturu son üç il ərzində 1991–2020-ci illərin iqlim normasını ardıcıl olaraq 1,4–1,9°C üstələyib və 1871–1900-cü illərin sənayedən əvvəlki səviyyə ilə müqayisədə artım artıq təxminən 2,9°C təşkil edib ki, bu da qlobal orta göstəricidən xeyli yüksəkdir.

Alimlər vurğulayırlar ki, permafrostun daha da istiləşməsi dağ infrastrukturunun davamlılığına ciddi təsir göstərəcək, o cümlədən İsveçrə Alp Klubunun dağ daxmalarının üçdə birindən çoxu risk altında ola bilər.

Samir