ABŞ, Böyük Britaniya, Almaniya və Fransa İrana nüvə sazişi bağlamaq üçün 90 gün vaxt verməyə razılaşıb, əks halda BMT-nin 2015-ci ildə ləğv etdiyi sanksiyaları bərpa edəcəyi ilə hədələyib.
HİT.az xəbər verir ki, bu barədə "Axios" yazıb .
Nəşrin mənbələrinin məlumatına görə, bu, dövlət katibi Marko Rubio ilə avropalı həmkarları arasında telefon danışığının nəticəsidir.
Nəşrin həmsöhbətləri qeyd edirlər ki, İran “nüvə proqramı ilə bağlı dünyanı əmin etmək üçün addımlar atsa” sanksiyalardan yayına bilər. Belə addımlar arasında Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin (MAQATE) monitorinqini bərpa etməsi də var ki, İran ABŞ və İsrailin nüvə obyektlərinə zərbələr endirdikdən sonra bunu xeyli çətinləşdirib.
Nəşrin mənbələrindən biri bildirib ki, digər addım bu obyektlərdə olan 60% saflıqda zənginləşdirilmiş təxminən 400 kq uranın İrandan ixracı ola bilər. İran öz növbəsində hesab edir ki, BMT sanksiyalarına qayıtmaq üçün heç bir əsas yoxdur və məhdudiyyətlərin bərpasına cavab olaraq Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsindən çıxmaqla hədələyir.
Aİ diplomatik uğursuzluq halında, Rusiyanın BMT Təhlükəsizlik Şurasına sədrlik edəcəyi oktyabr ayına qədər sanksiyalara qayıtmaq prosedurunu başa çatdırmaq istəyir.
Nəşr xatırladır ki, İrana qarşı məhdudiyyətlər 2015-ci ildə İran, ABŞ, Rusiya, Çin, Fransa, Böyük Britaniya, həmçinin Almaniya və Aİ arasında razılıq əldə edildikdən sonra aradan qaldırılıb.
2018-ci ildə Donald Tramp ABŞ-ın sazişdən çıxdığını və İrana qarşı sanksiyaları bərpa etdiyini açıqlamışdı. 2023-cü ildə KİV-in məlumatına görə, Vaşinqton gizli şəkildə Tehrana qarşı məhdudiyyətləri yumşaldıb və bu, neft ixracını artırmağa imkan verib. BMT Təhlükəsizlik Şurasının İrana qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar aşağıdakıları qadağan edir:
* nüvə, raket və hərbi məhsulların əhəmiyyətli hissəsinin İrana ixracı;
* İranın neft-qaz və neft-kimya sənayesinə birbaşa xarici investisiyalar;
* neft məhsullarının ixracı, İran donanması ilə əməkdaşlıq;
* İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu (SEPAH), banklar və sığorta şirkətləri ilə hər hansı əlaqə.
2025-ci ilin mayında İran ABŞ-ın ölkəyə tətbiq etdiyi iqtisadi sanksiyaları aradan qaldıracağı təqdirdə nüvə proqramı ilə bağlı bir sıra güzəştlərə getməyə hazır olduğunu bildirib.
ABŞ və İran nüvə sazişi ilə bağlı bir neçə dəfə danışıqlar aparıb, lakin nəticəsiz qalıb. İyun ayında Vaşinqton ilk dəfə 13 tonluq GBU-57 Massive Ordnance Penetrator super bombasından istifadə edərək Tehranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirib.
Samir
