İran nümayəndə heyəti Rusiyanın nüvə silahı tədqiqatlarında istifadə oluna biləcək komponentlər istehsal edən elmi institutlarında olub. Nümayəndə heyətinin üzvlərindən biri, Qərb rəsmilərinin dediyinə görə, Müdafiə İnnovasiyaları və Tədqiqat Təşkilatında işləyən nüvə alimi olub.

HİT.az “xəbər verir ki, Financial Times”ın apardığı araşdırma İran nümayəndə heyətinin 2024-cü il avqustun 4-də Rusiyaya səfər etdiyini deməyə əsas verir. “Mahan Air”in Tehrandan gələn W598 reysi Moskvanın Şeremetyevo Beynəlxalq Hava Limanına enib.

Jurnalistlər müəyyən ediblər ki, təyyarədə digər tədqiqatçılarla birlikdə Rusiyaya gəlmiş 43 yaşlı iranlı alim Əli Kalvənd olub. Kalvand açıq şəkildə onların hamısının "DamavandTec" konsaltinq firmasında işlədiyini açıqlayıb, lakin jurnalistlər bunun "örtük" olduğunu görüblər.

İstintaq müəyyən edib ki, İran nümayəndə heyətinin bütün üzvləri Moskvaya diplomatik pasportlarla gəliblər, bəziləri ardıcıl olaraq nömrələnib və səfərə cəmi bir neçə həftə qalmış verilib. Üstəlik, ABŞ hökuməti iranlı alimlərdən birinin çalışdığı Müdafiə İnnovasiyaları və Tədqiqat Təşkilatını İranın 2004-cü ildən əvvəl mövcud olan nüvə silahı proqramının davamçısı kimi xarakterizə edib.

W598 reysinin başqa bir sərnişini, Müdafiə İnnovasiyaları və Tədqiqat Təşkilatı tərəfindən satınalmalar üçün ön şirkət olduğu üçün ABŞ tərəfindən sanksiyaya məruz qalan şirkətin keçmiş rəhbəridir. İran nümayəndə heyətinə hərbi əks-kəşfiyyat zabiti də daxil olub.

Jurnalistlər müəyyən edib ki, 2024-cü ilin may ayında DamavandTec konsaltinq firması Rusiya təchizatçısına məktub göndərərək Kalvandın tritium da daxil olmaqla bir neçə izotop almaqda maraqlı olduğunu bildirib. Bu material nüvə başlıqlarının gücünü artırmaq üçün istifadə edilə bilər.

Qərb kəşfiyyat agentliklərinin fikrincə, İranın gizli nüvə silahı proqramı ola bilərdi. May ayında Birləşmiş Ştatlar Müdafiə İnnovasiyaları və Tədqiqat Təşkilatına nüvə silahları və nüvə silahlarının çatdırılması sistemlərinə tətbiq oluna biləcək ikili təyinatlı texnologiyaların tədqiqi və inkişafında şübhəli bilinərək, ona qarşı yeni sanksiyalar tətbiq edib.

İranın nüvə proqramı üzrə ekspert Devid Olbrayt jurnalistlərə deyib: "Biz hesab edirik ki, bu, müddətlərin azaldılmasına yönəlmiş bir növ nüvə silahı proqramıdır. Rəhbərlik müxtəlif səbəblərdən belə silahların yaradılması barədə qərar qəbul etmək istəməyib. Bu tədqiqat və inkişaf fəaliyyəti rəhbərlikə nüvə silahı proqramının mövcud olmadığını bəyan etməyə imkan verib".

Nəşr xatırladıb ki, İran nə vaxtsa nüvə silahı yaratmaq niyyətində olduğunu inkar etməkdə davam edir. Tehran əmin edib ki, İranın nüvə proqramı dinc xarakter daşıyır. Rusiya dəfələrlə İranın nüvə silahı yaratmasına qarşı olduğunu açıq şəkildə bəyan edib.

2025-ci ilin yanvarına qədər ABŞ Milli Təhlükəsizlik Şurasının Nüvə Silahlarının Yayılmaması üzrə baş direktoru vəzifəsində çalışan Pranay Vaddi deyib: "Rusiya ilə İran arasındakı münasibətlərin vəziyyətini nəzərə alaraq, belə insanların Rusiyada belə görüşlər keçirə bilməsi narahatdır. Rusların komponentləri və ya texnologiyaları bölüşməsindən asılı olmayaraq, Müdafiə İnnovasiyaları və Tədqiqat Təşkilatı bunu nüvə silahı ilə bağlı işində tətbiq edəcək".

Samir