Ammonyak çatışmazlığı Avropa İttifaqının müdafiə istehsalını artırmaq planlarına mane ola bilər.

HİT.az xəbər verir ki, bu barədə “Euractiv” məlumat yayıb.

"Aİ fermerləri və gübrə istehsalçıları ammiakın yüksək qiymətini yaxşı bilirlər, onun Avropada istehsalı Rusiyanın Ukraynaya geniş miqyaslı işğalı fonunda enerji böhranından sonra bahalaşıb. Lakin müdafiə sektorunda daha az görünən asılılıq formalaşır, çünki silah istehsalçıları ammiak idxalına çox etibar edirlər ki, bu da geopolitikada potensial zəiflik yaradır", deyə nəşr qeyd edib.

Qeyd olunur ki, Rusiya ənənəvi olaraq qlobal ərzaq təhlükəsizliyinə təhdidlərin qarşısını almaq üçün sanksiyalardan azad edilmiş Aİ-nin əsas ammonyak tədarükçülərindən biri olub.

"Ammonyak Avropa"nın CEO-su Stiven Ceksonun sözlərinə görə, dünya üzrə ammonyakın təxminən 80%-i gübrələrdə, 3%-i isə hərbi məqsədlər üçün istifadə olunur. Bununla belə, ammonyakın müdafiə sektorundakı rolu çox vacibdir, çünki o, partlayıcı maddələr, barıt və raket yanacağında istifadə olunan kimyəvi maddə olan azot turşusunun tərkib hissələrindən biridir.

Gübrələr üçün həm azot turşusu, həm də ammonyak adətən eyni zavodlarda istehsal olunur. Avropada bu zavodlar əsasən Almaniya, Polşa, Norveç və İspaniyada yerləşir. Bu o deməkdir ki, gübrə istehsalı aşağı düşəndə digər sektorlarda da təsir hiss olunur.

Bir çox ammonyak zavodları indi ya bağlanır, istehsal gücünü azaldır, ya da istehsal təbii qazdan asılı olduğu üçün xaricdən gətirilən ammonyakdan istifadə edir. Avropada qazın qiymətinin kəskin artması o deməkdir ki, ammiakın böyük hissəsi hazırda qiymətlərin xeyli aşağı olduğu Rusiya və ABŞ-da istehsal olunur.

"Azot turşusu üçün bizə gübrə istehsalçılarına ehtiyacımız var. Bu gün biz böyük ölçüdə Rusiya istehsalçılarına güvənirik", deyə Fransız toz nəhəngi "Eurenco"nun baş direktoru Tyerri Frankou bildirib.

Ammonyak sanksiyalardan azad edilsə də, Aİ tarifləri artıraraq və alternativ tədarükçülər axtararaq Rusiyadan idxalı azaltmaq üçün addımlar atıb. Yalnız bu ilin iyul ayında Aİ rus azot gübrələrinə, o cümlədən ammonyak əsaslı məhsullara idxal rüsumları tətbiq edib.

Bu arada, "Bloomberg"in mart ayında apardığı araşdırma, Rusiya partlayıcı maddələr istehsalçılarının ərzaq təhlükəsizliyini qorumaq üçün Aİ sanksiyalarından istisnalardan istifadə edərək, hərbi ehtiyaclar üçün azot turşusu tədarükünü dəstəkləmək üçün Avropada fəaliyyət göstərən Rusiya gübrə şirkətlərindən istifadə etdiyini göstərib.

Qeyd olunur ki, Avropada müdafiə istehsalının artırılması kimyəvi bazanın dirçəldilməsi olmadan baş tutmayacaq. İyul ayında Avropa Komissiyası AB-də kimyəvi maddələrin istehsalını stimullaşdırmaq üçün Avropa Kimya Sənayesi Fəaliyyət Planında ammonyakı Aİ iqtisadiyyatı üçün kritik kimyəvi maddə kimi müəyyən edərək problemin həlli üçün bəzi addımlar artıb.

Bu arada ABŞ Aİ-yə ammonyakın aparıcı təchizatçısına çevrilib, çünki Rusiya idxalı tədricən dayandırılır. Amerika istehsalı ammonyak idxalı 2019-cu ildəki 17,8 min tondan 2024-cü ildə 141,8 min tona yüksəlib. Digər təchizatçılara Trinidad və Tobaqo, Misir və Əlcəzair daxildir.

Samir