NATO öz təsis edilməsindən 75 il əvvəl ən ciddi hava məkanı pozuntusu ilə üzləşib, 10 sentyabr tarixində 19 rus dronunun Polşaya hücum etdiyi zaman.
HİT.az xəbər verir ki, alyansın Baş Katibi Mark Rutte 10 sentyabr tarixində baş verən işğala cavabı "çox uğurlu" adlandırıb. Baxmayaraq ki, Polşa və Niderland təyyarələri yalnız 4 dronu vura bilib. 13 sentyabr tarixində isə Rumıniya öz hava məkanına rus dronunun daxil olduğunu bildirib. Həmin gün prezident Donald Trump NATO-nun nüfuzunu sınayan bu hadisəni məhəl qoymadan Ukraynadakı müharibənin "Trampın müharibəsi olmadığını" bildirib.
"Belə bir vəziyyətdə NATO öz səmasını Rusiyadan qoruya bilərmi?" sualı gündəmə gəlib.
Alyansın hava qalxağı bir neçə komponentdən ibarətdir. Birinci vəzifə - təhlükələrin aşkarlanmasıdır. NATO birgə olaraq Almaniyada yerləşən 14 uzaqmənzilli radar əsaslı erkən xəbərdarlıq və idarəetmə təyyarəsindən ibarət bir donanmaya malikdir. Onlar şərqdə uzaq hava məkanını müşahidə edə, Ukrayna və Belarus üzərində uçan rus təyyarələrini, dronlarını və raketlərini izləyə bilirlər. Onları Siciliyada bazası olan RQ-4D Phoenix dronları tamamlayır, bunlar çox yüksək hündürlükdə uzunmüddətli uçuşlar həyata keçirirlər.
İkinci qalxaq hissəsi Şərqi Avropada yerləşdirilən qırıcı təyyarələrdən ibarətdir. Müttəfiqlər növbə ilə qırıcı təyyarələrdən istifadə edirlər. Hal-hazırda İtaliya, İspaniya və Macarıstan Baltik ölkələrinin hava məkanını qoruyur, İtaliya həmçinin Rumıniyada növbətçilik edir, Niderland və Norveç isə Polşanı nəzarətdə saxlayır - sonuncu missiya qərb silahlarının Ukraynaya göndərildiyi polyak nəqliyyat qovşaqlarını qorumaq üçün yaxınlarda yaradılıb. Bu təyyarələr radar vasitəsilə hava məkanını nəzarət edə, çox yaxınlaşan rus təyyarələrini müşayiət edə və zərurət yarandıqda, 10 sentyabrda olduğu kimi, hədəfləri vura bilirlər.
Üçüncü komponent - yerüstü hava hücumundan müdafiə sistemləridir. Şərqi Avropa dövlətləri öz radarları və bəzi müdafiə vasitələrinə malikdirlər. Onlar təyyarələri, kruiz və ballistik raketləri əhatə edə bilən daha güclü Patriot hava hücumundan müdafiə sistemləri ilə tamamlanıblar. Almaniya Polşaya Patriot göndərib, onlar son rus işğalının izlənilməsində iştirak ediblər, Hollandiya da eyni şeyi etməyi planlaşdırır.
Bundan əlavə, ABŞ və bəzi Avropa müttəfiqləri də öz uzaqmənzilli radar və özünümüdafiə raketləri ilə təchiz edilmiş destroyerlər istismar edirlər, ABŞ Rumıniya və Polşada yerüstü radar sistemlərinə malikdir.
Bu sensorların və özünümüdafiə raketlərinin çoxu, hətta hamısı olmasa belə, inteqrasiya edilmiş hava və raketəqəbz sistemi adlanan sistemdə birləşdirilib. Bu proses Almaniyanın Ramşteyn şəhərində yerləşən və amerikalı general tərəfindən idarə olunan NATO-nun Birgə Hava Əməliyyatları Komandanlığı tərəfindən idarə olunur. Əmr zəncirində daha aşağıda, NATO-nun hava məkanı iki "birgə hava əməliyyatları idarəetmə mərkəzi"nə bölünür: Almaniyada yerləşən biri Alp dağlarının şimalındakı hər şeyi əhatə edir, digəri isə İspaniyada - cənubda yerləşir.
Nəzəri olaraq bütün bunlar güclü bir qalxaq təşkil edir, amma praktikada bu qalxaq qüsursuz deyil. Problemlərdən biri odur ki, Ukraynaya çox sayda böyük HHM sistemi göndərilib, bu da Avropanı onların arsenalından məhrum edir .
Bundan əlavə, dronlar izlənilə bilsə belə, onların təyyarələr, kruiz və ballistik raketlər kimi daha böyük hədəflər üçün nəzərdə tutulmuş HHM sistemləri ilə əhatə edilməsi iqtisadi cəhətdən sərfəli deyil .
Lakin qəzetin qeyd etdiyi kimi, Avropanın bu vəzifəni həll etməyə hazır olub-olmadığı hələ də aydın deyil. Amma aydındır ki, Avropa ölkələri İsrail nümunəsini təqlid etmək istəmir, keçən il İsrail ölkənin hava məkanına daxil olmamışdan əvvəl qonşu ölkələr üzərində İran dronlarının nəhəng dalğalarını əhatə edirdi .
"NATO-nun qaydalarına görə, Belarus və ya Ukrayna üzərində raketləri vurmaq olmaz. Bunun üçün 32 üzv dövlətin hamısının razılığı tələb olunur, Macarıstan və Slovakiya isə demək olar ki, şübhəsiz ki, bunun qarşısını alacaq. Ciddi bir münaqişə halında, bu döyüş qaydaları mütləq dəyişəcək. Avropa məğlub olaraq qalır" deyə qəzet yazıb.
Samir
