Yeni bir araşdırmaya görə, Çində 5000 illik insan sümükləri yığını içərisində kəllə sümüyündən hazırlanmış fincanlar və skelet maskaları aşkar edilib. 

HİT.az xəbər verir ki, bunu "Live Science" yazır.

Qeyd olunur ki, kəllə sənədləri gil qablar və heyvan qalıqları ilə qarışıq halda tapılıb, lakin bu qorxunc əşyaların məqsədi hələ də mütəxəssislərdən yaxa qurtarmır.

"Scientific Reports" jurnalında dərc olunan araşdırmaya görə, bu sümüklər Şərqi Asiyadakı ən erkən şəhəri əhatə edən Lianqzu mədəniyyətinə aiddir. Radiokarbon təhlili göstərib ki, sümüklər kolleksiyası eramızdan əvvəl 3000-2500-ci illər arasına aid olub və Çinin Neolit dövrünə təsadüf edir.

Bundan əvvəl bir neçə Lianqzu qəbiristanlığı aşkar edilsə də, heç birində heykəltəraşlıq işi görülmüş sümüklər yox idi. Arxeoloqlar beş sahədəki kanal və xəndəklərdə, alətlərlə parçalanma, deşilmə, cilalanma və ya əzilmə izləri nümayiş etdirən 50-dən çox ayrı-ayrı insan sümüyü aşkar ediblər. Tədqiqatın aparıcı müəllifi, Yaponiyanın Niiqata Səhiyyə və Sosial Təminat Universitetindən bioloji antropoloq Cunmi Savada bildirib: "Bir çox işlənmiş insan sümüyünün işlənmədən buraxılması və kanallara atılması, ölülərə hörmətin olmamasından xəbər verir".

Vacib məqam odur ki, zorakı ölüm vəfat etmiş insanlara aid sümük izləri və ya skeletlərin söndürülməsi əlamətləri aşkar edilməyib. Alimin sözlərinə görə, bu o deməkdir ki, sümüklər yəqin ki, cəsədlər çürüdükdən sonra işlənib.

Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, ən çox işlənmiş sümük növü insan kəlləsi olub. Onlar üfüqi şəkildə kəsilmiş və ya yarılmış, "kəllə fincanı" yaratmaq üçün istifadə edilmiş dörd yetkin insan kəlləsi və hələ dörd kəlləni isə skelet maskasına bənzər bir əşya yaratmaq üçün yuxarıdan aşağı yarılmış halda tapıblar.

Tədqiqatçılar yazırlar ki, insan kəlləsindən hazırlanmış fincanlar əvvəllər Liangzhu mədəniyyətinin yüksək vəzifəli şəxslərinin dəfnlərində tapılıb, bu da onların dini və ya ayin məqsədləri üçün hazırlana biləcəyi ehtimalını irəli sürür. Lakin, maskalara bənzəyən üz kəllə sümüklərinin analoqu yoxdur. Digər növ atılmış işlənmiş sümüklər, o cümlədən ənsəsində deşikləri olan kəllə və qəsdən düzəldilmiş alt çənə də unikaldır.

Savada dedi: "Biz şübhə edirik ki, şəhər cəmiyyətinin yaranması və nəticədə ənənəvi icmalardan kənarda sosial 'qeyri-adilərlə' qarşılaşma, bu fenomeni anlamaqda açar ola bilər".

Maraqlısı odur ki, bir çox işlənmiş sümüyün işlənmədən buraxılması onu göstərir ki, insan sümükləri xüsusilə nadir və ya xüsusilə dəyərli deyildi, bu da Liangzhu mədəniyyətinin sürətli urbanizasiyası zamanı ölülərə münasibətdə baş verən dəyişikliyi vurğulayır. Tədqiqatın müəllifləri fərz ediblər ki, insanlar artıq bütün qonşularını tanımadıqda və onları qohum hesab etmədikdə, sümükləri onların aid olduğu insanlardan asanlıqla ayıra bilərlər.

Kaliforniya Universitetindən (Riversayd) bioarxeoloq Elizabet Berger deyib: "Tapıntıların ən maraqlı və ən unikal cəhəti odur ki, bu işlənmiş insan sümükləri, mahiyyətcə, zibil idi".

O, sümüklərlə qeyri-adi münasibətin artan şəhər cəmiyyətinin anonimliyi ilə əlaqəli ola biləcəyi fikrində tədqiqatçılarla razılaşıb.

Tədqiqatçılar yazırlar ki, Lianqzu mədəniyyətində insan sümüklərinin işlənməsi praktikası qəflətən peyda olub, radiokarbon tarixləndirməyə görə ən azı 200 il davam edib və sonra yox olub. Berger deyib: "Lianqzu sakinləri bəzi insan cəsədlərini hərəkətsiz xammal kimi qəbul etməyə başladılar. Bəs buna səbəb nə idi və niyə bu, cəmi bir neçə əsr davam etdi?"

Savada qeyd edib ki, gələcək tədqiqatlar, xüsusən də sümüklərin nə vaxt və necə əldə edildiyini aşkar etməklə, bu suallara cavab tapmağa kömək edə bilər. Bu əlavə təhlil tədqiqatçılara bu praktikanın mənasını və onun Neolit dövrü Çinində sosial əlaqələr və qohumluqla bağlı dəyişikliklərlə əlaqəsini anlamağa kömək edə bilər.

Samir