Beynəlxalq astronomlar qrupu ilk dəfə olaraq gənc, Günəşi xatırladan bir ulduzun səthindən nəhəng kütləvi tac (koronal) püskürməsi – plazma axını müşahidə edib. Bu kəşf Günəş aktivliyinin milyardlarla il əvvəl Yer üzündə həyatın yaranmasına və təkamülünə necə təsir göstərə biləcəyini izah etməyə kömək edir. 

HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Nature Astronomy" jurnalında dərc olunub.

“Təxminən çoxdan biz gənc Günəşin parıltılarının və püskürmələrinin formalaşmaqda olan Yerə necə təsir etdiyini anlamaq istəyirdik. Yaponiya, Koreya və ABŞ-ın orbitdəki və yerüstü teleskoplarından əldə edilən birgə müşahidələr sayəsində biz Günəş sistemimizin keçmişinə baxa bildik", deyə tədqiqatın rəhbəri Kosuke Namekata bildirib.

Tədqiqatın obyekti Yerdən təxminən 110 işıq ili uzaqlıqda yerləşən EK Drakona adlı gənc ulduz olub. O, Günəşə bənzəyir, lakin təkamülünün daha erkən mərhələsindədir — bizim ulduzumuzun təxminən doğulduqdan 100 milyon il sonrakı vəziyyətinə oxşayır.

Alimlər müşahidələr üçün Hubble kosmik teleskopundan və Yaponiyada, həmçinin Koreyada yerləşən yerüstü teleskoplardan istifadə ediblər. Hubble isti plazmanın ultrabənövşəyi şüalanmasını qeydə alıb, digər teleskoplar isə eyni vaxtda müşahidələr aparıblar. Bu sinxron müşahidələr nəticəsində ilk dəfə çoxtemperaturlu tac kütləsi püskürməsi qeydə alınıb.

Astronomlar müəyyən ediblər ki, isti plazma 300–550 km/s sürətlə ulduz səthindən atılıb, təxminən on dəqiqə sonra isə 70 km/s sürətlə daha soyuq qaz axını ardınca gəlib. Bununla belə, isti faza soyuqdan qat-qat çox enerji daşıyıb.

Tədqiqatçılara görə, Günəşin gənclik dövründə baş verən belə güclü püskürmələr güclü zərbə dalğaları və yüksək enerjili hissəcik axınları yarada bilərdi. Bu proseslər ilkin Yer atmosferini dəyişdirərək bəzi molekulları parçalaya və ya əksinə, üzvi birləşmələrin sintezinə təkan verə bilərdi.

“Bu gün aparılan nəzəri və eksperimental işlər göstərir ki, həmin hissəciklər biomolekulların və istixana qazlarının formalaşmasında əsas rol oynamış ola bilər. Bu isə koronal püskürmələri həyatın yaranması üçün şərait yaradan mühüm amillərdən birinə çevirir", deyə Namekata əlavə edib.

Samir