Parisdə sement nəhəngi "Lafarge" və bir neçə keçmiş top menecerə qarşı məhkəmə prosesi başlayıb. Onlar ölkənin şimalındakı Cələbiyyədəki zavodunu işlək vəziyyətdə saxlamaq üçün 2014-cü ilə qədər Suriyada İŞİD də daxil olmaqla cihadçı qrupları maliyyələşdirməkdə ittiham olunurlar.
HİT.az "Le Monde"yə istinadən xəbər verir ki, bu, Fransada transmilli korporasiyaya qarşı ilk belə işdir.
Müstəntiqlər işi məhkəməyə göndərmək qərarında qeyd ediblər: "Lafarge istənilən vaxt zavodun fəaliyyətini dayandıra bilərdi, amma əldə edə biləcəyi faydaları qiymətləndirmək qərarına gəldi".
İttiham tərəfinin məlumatına görə, şirkət Cəbhət ən-Nusra və İŞİD ilə maliyyə müqavilələri bağlayıb və əlaqəli strukturlardan xammal alıb. Terrorizmi maliyyələşdirməklə yanaşı, təqsirləndirilən şəxslər gömrük qaydalarını pozmaqda və beynəlxalq sanksiyalara əməl etməməkdə də ittiham olunurlar.
"Lafarge" ilə yanaşı, şirkətin keçmiş baş direktoru Bruno Lafont, beş əməliyyat və təhlükəsizlik şöbəsinin rəhbəri və iki suriyalı vasitəçi Parisdə mühakimə olunacaq. Digər beynəlxalq korporasiyaların 2012-ci ildə Suriyanı tərk etməsinə baxmayaraq, "Lafarge" həmin vaxt yalnız xarici işçiləri təxliyə edib, suriyalı işçilər isə İŞİD fabriki ələ keçirən 2014-cü ilin sentyabrına qədər işləməyə davam ediblər. Bütün bu müddət ərzində şirkət İŞİD və digər qruplardan xammal tədarükü, eləcə də işçilərin və malların hərəkətini asanlaşdırmaq üçün vasitəçilərə pul ödəyib.
Paris məhkəməsi işi 2017-ci ildə bir sıra media xəbərlərindən və 2016-cı ildə iki şikayətdən sonra başlayıb: biri embarqonu pozduğuna görə İqtisadiyyat Nazirliyindən, digəri isə Avropa Konstitusiya Hüquqları Mərkəzi və on bir keçmiş işçi daxil olmaqla birliklərdən.
Fransada "Lafarge" terrorizmi maliyyələşdirdiyinə görə 1,125 milyon avroya qədər və embarqonu pozduğuna görə məhkəmə tərəfindən verilən təzminatın 10 mislinə qədər cərimə edilə bilər. Keçmiş rəhbərlər 10 ilə qədər həbs cəzası və 225.000 avroya qədər cərimə ilə üzləşirlər.
Vəkil Bruno Lafont terrorçu qruplara edilən ödənişlərdə hər hansı bir iştirakını rədd edir. Müdafiə tərəfi məhkəmənin Fransa dövlətinin rolu da daxil olmaqla, işdəki bir neçə boz sahəni aydınlaşdıracağını bildirir.
Təqsirləndirilən şəxslərin bəziləri istintaq zamanı Fransa hakimiyyətinin "Lafarge" şirkətinin Suriyada fəaliyyətini davam etdirməsini təsdiqlədiyini və ya hətta təşviq etdiyini iddia ediblər. Sübut olaraq, onlar şirkət rəhbərliyi ilə Fransanın Suriyadakı keçmiş səfiri arasında keçirilən görüşləri misal gətirirlər. Xüsusilə, "Lafarge" şirkətinin təhlükəsizlik direktoru Jan-Klod Veyard bölgədəki vəziyyətlə bağlı Fransa kəşfiyyat xidmətlərinə hesabatlar göndərib və onlara cihadçıların fotoşəkillərini təqdim edib. Veyard iş materiallarına əlavə edilmiş elektron poçtları ilə sübut olunduğu kimi, müxtəlif kəşfiyyat xidmətləri ilə müntəzəm olaraq əlaqə saxlayırdı.
"Təşəbbüs birgə idi, onlar mənim məlumatlarımla maraqlanırdılar, çünki bu bölgədəki vəziyyətlə bağlı heç bir məlumatı yox idi", deyə o, müstəntiqlərə izah edib.
Lakin hakimlər belə bir nəticəyə gəliblər ki, belə bir mübadilə "Lafarge"nin Suriyada müraciət etdiyi terrorçu qrupların maliyyələşdirilməsi praktikasının Fransa hökuməti tərəfindən heç bir şəkildə təsdiqlənməsini göstərmir.
Bu iş üzrə ayrıca məhkəmə prosesi hələ də davam edir, çünki qrup həmçinin Suriya və İraqda insanlığa qarşı cinayətlərdə iştirak etməkdə şübhəli bilinir.
2015-ci ildə "Lafarge"ı əldə edən İsveçrənin Holcim qrupu şirkətin Suriyadakı hərəkətlərindən uzaqlaşıb. Lakin, 2017-ci ildə Amerika hüquq firması Baker McKenzie tərəfindən aparılan daxili araşdırma "Lafarge"nin onun biznes etikası kodeksini pozduğunu təsdiqləyib.
2022-ci ilin oktyabr ayında şirkət ABŞ-da İŞİD və Cəbhət ən-Nusraya təxminən 6 milyon dollar ödəməkdə günahını etiraf edib və 778 milyon dollar cərimə ödəməyə razı olub.
Samir
