Alimlər qitə miqyasında nöqtələri birləşdirərək İspaniyadan Suriyaya qədər uzanan təxminən 300 min kilometr uzunluğunda yollar aşkar ediblər.
Hit.az xəbər verir ki, Roma imperiyası dövründə Avropa qitəsində inşa edilən yolların uzunluğu əvvəl hesablanandan iki dəfə artıq olub. Bu barədə "The Times of Israel" nəşri yeni araşdırmaya istinadən xəbər verir.
Beş il ərzində arxeoloqlardan ibarət komanda tarixi sənədləri, qədim gündəlikləri, yol nişanlarının yerlərini və digər arxiv materiallarını araşdırıb. Daha sonra alimlər peyk görüntüləri və aerofotoçəkilişlərdə — o cümlədən II Dünya müharibəsi dövründə təyyarələrdən çəkilmiş və indi rəqəmsallaşdırılmış fotolarda — əlavə sübutlar axtarıblar.
Qədim mənbələr müəyyən ərazilərdə itmiş yolların izlərini göstərdikdə, tədqiqatçılar həmin əraziləri yuxarıdan analiz ediblər. Onlar bitki örtüyündəki cüzi fərqləri, torpaq qatlarındakı dəyişiklikləri, relyef fərqlərini, həmçinin qədim mühəndislik izlərini — süni təpəcikləri və ya təpələrin yonulmuş yamaclarını təhlil ediblər. Bütün bu əlamətlər Roma yollarının haradan keçdiyini müəyyənləşdirməyə imkan verib.
“Bu, qitə miqyasında nöqtələri birləşdirməyə bənzəyən genişmiqyaslı bir tapmacaya çevrilib”, deyə tədqiqatın həmmüəllifi, arxeoloq Tom Brumans "Scientific Data" jurnalında dərc olunan məqalədə bildirib.
Tədqiqatın məlumatları və interaktiv rəqəmsal xəritəsi indi alimlərin, tarix müəllimlərinin və qədim Roma tarixinə marağı olan hər kəsin istifadəsinə açıqdır.
Əvvəlki araşdırmalar əsasən Roma imperiyasının “baş magistralları”na — tarixi mənbələrdə daha çox qeyd olunan əsas yollarına yönəlmişdi. Yeni xəritə isə “villar və təsərrüfatları birləşdirən kənd yolları kimi ikinci dərəcəli yollar” haqqında daha az tanınan detalları da üzə çıxarır.
Əvvəlki hesablamalara görə, Roma yollarının ümumi uzunluğu təxminən 188 555 kilometr idi. Yeni tədqiqat isə imperiya ərazisindəki yolların ümumi uzunluğunun 300 min kilometrə yaxın olduğunu və bunun sayəsində İspaniyadan Suriyaya qədər fasiləsiz səyahət etməyin mümkün olduğunu göstərir.
Alimlərin fikrincə, bu nəticələr Şimali Afrikada, Fransanın düzənliklərində və Yunanıstanın Peloponnes yarımadasında qədim yol şəbəkələri barədə bilikləri əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirib.
Tom Brumansın sözlərinə görə, Roma dövründə fermerlərin, əsgərlərin, diplomatların və digər səyahətçilərin hərəkət etdiyi qədim marşrutların vizuallaşdırılması, insan axınlarının yaratdığı tarixi prosesləri — o cümlədən xristianlığın yayılması və qədim epidemiyaların genişlənməsi kimi hadisələri daha dərindən anlamağa kömək edəcək.
Samir
