Səudiyyə Ərəbistanının iddialı, son dərəcə bahalı və memarlıq baxımından qəribə şəhər layihəsi NEOM ciddi çətinliklər və potensial çökmə riski ilə üzləşib. 

HİT.az xəbər verir ki, "Financial Times"ın layihədəki yüksək vəzifəli mənbələrə istinadla verdiyi məlumata görə, bu “Don Kixotvari” cəhd əslində funksiyasız və uğursuzdur.

Qırmızı dəniz sahilində planlaşdırılmış bir sıra futuristik yaşayış sahələrinin mərkəzində 2030-cu ilə qədər 9 milyon insanı qəbul etməsi nəzərdə tutulan, 160 kilometr uzunluğunda şaquli şəhər The Line yerləşir. Layihə, reallaşması demək olar ki, mümkün görünməyən qəribə memarlıq detalları ilə tanınır. Məsələn, marinaya açılan girişdə baş aşağı asılması planlanan və “lüster” adlandırılan bir bina da bu qəribəliklərdəndir.

Layihə rəhbərləri və memarlar bu tip fantastik detalların məntiqsizliyi barədə Şahzadə Məhəmməd bin Salmanı xəbərdar ediblər. Bir memar The Line-ın baş menecerinə 30 mərtəbəli bir binanı yüzlərlə metr yüksəklikdəki körpüdən baş aşağı asmağın təhlükəli olduğunu və “lüsterin sarkaç kimi hərəkət edərək marinaya çata biləcəyini” izah edib. Belə məntiqsiz detalların layihənin həyata keçirilə bilmə qabiliyyətinə ciddi şübhə yaratdığı açıqdır.

İndiyə qədər ən az 50 milyard dollar xərclənməsinə baxmayaraq, NEOM inşaat sahələri hələ də səhradakı torpaq yığınları və dərin xəndəklərdən ibarətdir. Layihə rəhbəri Şahzadə Məhəmməd The Line-ın ilkin mərhələ planlarını əhəmiyyətli dərəcədə kiçildib. NEOM rəhbərliyi layihənin “insanlıq üçün yeni bir plan təqdim edən strateji prioritet” olduğunu iddia etsə də, bunu “nəfəs kəsən ölçü və mürəkkəblikdə, nəsillər boyu davam edəcək inkişaf” kimi təqdim edərək gözləntiləri azaldır.

"Financial Times"a danışan layihə işçiləri layihənin dayandırılmasının an məsələsi olduğunu düşünürlər. The Line-ın böyük bir hissəsinin texniki olaraq tikilə biləcəyini desələr də, kimsənin bunun üçün ödəməyə hazır olmadığından əmin görünürlər. İşçilər arasında yayılmış fikir odur ki, hər kəs layihənin işləməyəcəyini bilir və indi tək məsələ Şahzadəni tədricən məyus etməkdir.

Layihənin əsas problemləri

* Qəribə dizaynların həyata keçirilə bilməməsi
* Bu absurd dərəcədə bahalı layihəyə investor cəlb etməkdə çətinlik

Səudiyyə Ərəbistanı Qərbdən gözlədiyi böyük investisiyaları heç vaxt ala bilməyib və yüksək səviyyəli rəhbərlər davamlı olaraq daha çox fond tələb ediblər. Yetersiz maliyyə, layihə menecerini The Line-ın heç vaxt tikilməyəcəyinə inandırıb.

NEOM layihəsi Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının ictimai imicini yeniləmək, ölkənin idarəçilik və insan haqları yanaşmalarını dəyişdirməsə də, özünü süni intellekt, bərpa olunan enerji və elektrikli nəqliyyat kimi sahələrdə texnokratik mərkəz kimi təqdim etmək cəhdidir.

Lakin NEOM yenilənmənin metaforu olmaqdan çıxaraq Krallığın müasirlikdə uğursuzluğunun və keçmişin zəncirlərindən qurtula bilməməsinin simvoluna çevrilir. İnsan Haqları Müdafiəsi Təşkilatının hesabatına görə, bu meqa layihə inşaat üçün həyatını itirən minlərlə zəmanətsiz işçi üzərində dayanır.

Krallıq şəhərsalma sahəsindəki uğursuzluğu kompensasiya etmək üçün daha etibarlı görünən B planını – süni intellekt çılğınlığını – işə salıb. Səudilər məlumat mərkəzlərinə böyük investisiyalar qoyur və Qərbdə hesablama infrastrukturuna təminatçı kimi müqavilələr bağlayaraq, NEOM kimi trilyon dollarlıq turizm mərkəzindən daha garantili bir seçimə yönəlir.

Samir