Sakit okeanın dibinin bir sahəsində bütün həyatın məhv edilməsinə səbəb olan insan fəaliyyəti ilə bağlı yeni araşdırmalar alimləri heyrətə salıb. Məsələ ondadır ki, bu bölgə qiymətli metallarla zəngin olduğuna görə uzun illərdir ölkələr arasında mübahisələrin mərkəzində dayanır.

Hit.az xəbər verir ki, okeanoqraflar illərlə Sakit okeanın müəyyən bir hissəsindən gələn zəif və anlaşılmaz siqnalları araşdırıblar. Bu siqnallar o qədər zəif olub ki, onları asanlıqla gözdən qaçırmaq mümkün idi. 

"Ecoportal" yazır ki, artıq sirrin mənbəyi müəyyən edilib və bu, bir daha göstərir ki, insan fəaliyyəti təbiətə ciddi ziyan vurur.

1979-cu ildə həmin ərazidə sınaq məqsədilə faydalı qazıntıların çıxarılması aparılmışdı. Sınağı həyata keçirən komanda metal hasilatının dibi zədələmədən mümkün olub-olmayacağını yoxlamaq istəyib. Daha sonra komanda vurulan ziyanın az olduğunu iddia etsə də, məlumatlar sonradan bunun əksini göstərib – dənizin dibində gözlənildiyindən daha böyük zədələnmə baş verib.

Tədqiqatçılar köhnə hidroloq qeydlərini, peyk görüntülərini və əldə olunmuş bütün digər məlumatları araşdırıblar. Siqnallar nə zəlzələlərə, nə yaxınlıqdan keçən gəmilərə, nə də adi dəniz həyatı səslərinə uyğun gəlib. Onlar dəniz dibinin sanki yavaş-yavaş çökməyə çalışdığını göstərir.

Sınaq zonası geniş sahəni əhatə etmir, lakin mədən maşınlarının buraxdığı izlər gözləniləndən daha uzunmüddətli ziyan törədib.

Araşdırma qrupu illər sonra həmin əraziyə qayıtdıqda görüb ki, zonanın vəziyyəti demək olar, dəyişməyib. Çökmə demək olar ki, baş vermir, bu əraziyə qayıtmalı olan canlılar isə geri dönməyib. Nəşr qeyd edir ki, burada sanki bütün təbii proseslər dayanmış kimi görünür.

Yeni tədqiqatlar göstərir ki, 1979-cu il sınaqları yalnız səthi zədələmə ilə məhdudlaşmayıb – çökmə hərəkətlərini dəyişdirib və əvvəllər bu zonada mövcud olan ekosistemin həyat dövrünə təsir edib.

Dərin sularda proseslər ləng getsə də, öz daxili ritmi olur. Bu ritm pozulduqda cihazlar bunu qeydə alır və mütəxəssislərə ötürür. Araşdırma dərinləşdikcə alimlər anladılar ki, həmin zədələnmə okean dibində elə dəyişikliklər yaradıb ki, təbii bərpa artıq mümkün deyil. Sınaq zonası illər əvvəlki kimi həmişəlik dəyişib və bərpanın baş vermədiyi qapalı bir döngəyə düşüb.

"Bu hissə bir daha heç vaxt həyat görməyib. Zona boş vəziyyətdə qalıb", deyə nəşr yazır. 

Alimlər onilliklər sonra heç olmasa bakteriya və ya kiçik canlının geri dönəcəyini gözləsələr də, geniş və boş düzənliklərdən başqa heç nə tapmayıblar.

Əvvəlki sistem tamamilə pozulmuş görünür. Konkresiyaların formalaşması milyonlarla il tələb edir və onlar olmayanda yaşayış mühiti də yox olur. Yaşayış mühiti olmayanda isə həyat da olmur. Buna görə də cihazların qeydə aldığı siqnallar da zəif qalır.

Artıq bu qəribə göstəricilərin səbəbi tam aydın olub. Əgər bir sınaq belə nəticələr yaradırsa, tammiqyaslı mədən fəaliyyəti nələrə səbəb ola bilər? Bu zona indi də hərəkətsiz çökmə ilə örtülmüş ölü bir sahə olaraq qalır. Adətən qeydə alınmalı olan kimyəvi proseslər isə demək olar ki, dayanıb.

"Bu ərazi mədən sınağından sonra heç vaxt bərpa olunmayıb. O, insan fəaliyyətinin nə qədər dağıdıcı ola biləcəyini xatırladan nümunəyə çevrilib", deyə nəşr bildirir.

Samir