Təxminən 1800 il əvvəl Roma Britaniyasında, dəfn üçün cəsədləri hazırlayan insanlar gipsə bənzər xəmirdən bir pasta hazırlayıb cəsədlərə tətbiq ediblər və bu gün də görünən barmaq izlərini qoyublar.
HİT.az xəbər verir ki, bunu "Live Science" yazıb.
Qeyd olunur ki, bu yaxınlarda aşkar edilmiş izlər eramızın III və IV əsrlərində dəfn mərasimlərinə birbaşa yanaşmanın sübutudur. York Universitetində "Ölüləri Görmək" layihəsində iştirak edən tədqiqatçılar qrupu, Roma İmperiyası dövründə Yorksirdə yaşamış insanların daş və qurğuşun tabutlarını doldurmaq üçün maye gipsdən istifadə edilməsinin sirli təcrübəsini öyrənib.
Maraqlısı odur ki, gips kalsium əsaslı bir mineraldır və qədim suvaq və sementin əsas tərkib hissəsi idi. Qızdırılıb su ilə qarışdırıldıqda, gips bəzən "gips məhlulu" adlanan axıcı bir mayeyə çevrilir. Bu qatı maye bədənin üzərinə tökülsə, sərtləşərək Pompeydəki tökmələrə bənzər şəkildə gipsdən bir qabıq və ya mərhumun formasını alır.
Əhəmiyyətlisi odur ki, Yorksir bölgəsində ən azı 45 dəfn yerində maye gips istifadə edildiyi aşkar edilib. Onlardan birinin – 1870-ci illərdə tapılmış və əvvəllər diqqətlə öyrənilməmiş daş bir sarkofaqın tədqiqi zamanı komanda maye gipsin necə tətbiq olunduğuna dair heyrətamiz bir ipucu aşkar edib: kimsə onu əl ilə yayırdı. York Universitetinin arxeoloq-romaşünası və "Ölüləri Görmək" layihəsinin baş tədqiqatçısı Morin Kerroll bildirib:
"Örtük hissəsini qaldırıb təmizləməyə və 3D skanlamaya başlayanda barmaq izlərini gördük və heyrətləndik. Onları əvvəl heç kəs görməmişdi və heç kim sarkofaqın üz qabığını çıxarmamışdı".
O izah edib ki, əvvəllər komanda maye gipsin ən azı 150 dərəcə Selsiyə qədər qızdırılıb bədənin üzərinə töküldüyünü güman edirdi. Lakin barmaq izlərinin olması o deməkdir ki, gips qarışığı böyük ehtimalla yumşaq bir xəmir idi və kimsə onu tabutdakı bədənin üzərinə yayırdı. Gips tabutun kənarlarına çox yaxın tətbiq edildiyi üçün, komanda qabığı tabutdan çıxarana qədər barmaq izləri görünmürdü.
Kerrollun sözlərinə görə, barmaq izləri və əl izləri romalıların ölüləri ilə yaxın şəxsi əlaqəsindən xəbər verir. "Bu, Roma dəfn kontekstində bədən üzərində qorunmadığı məlum olan, heyranedici bir insan fəaliyyəti izidir".
Maraqlısı odur ki, izlər mərhumu dəfn edən şəxs və ya insanlar haqqında əlavə məlumatlar da daşıya bilər – məsələn, mərhuma son dəfə kimin toxunduğu: peşəkar tabutçu, yoxsa ailə üzvü.
"Biz əl izindən potensial DNT qalıqlarını çıxarıb Londondakı Frensis Krik İnstitutunda tədqiq etməyi ümid edirik. Bu ehtimal azdır, amma ən yaxşı halda biz genetik cinsiyyəti müəyyən edə bilərik, bu da böyük bir nailiyyət olardı", deyə Kerroll əlavə edib.
Samir
