Şimali Ərəbistan son buzlaq dövrünün soyuq və quru şəraitindən çıxanda insanlar səhranın dərinliklərinə qayıdaraq mövsümi su mənbələri axtarıblar. Lakin yüksək qayalarda və açıq qayalı səthlərdə onlar unudulmaz izlər buraxıblar - daş üzərinə həkk edilmiş, təbii ölçüdə heyvan panelləri. 

HİT.az xəbər verir ki, bu barədə "Nature Communications" jurnalında dərc olunan araşdırmada deyilir.

Bu rəsmlər təxminən 12 800–11 400 il əvvəl yaradılıb və yeni yaşanabilir landşaft üzərində cəsarətli işarələr kimi görünür.

Alimlər səhranın cənub kənarında, əvvəllər tədqiq olunmamış üç qayanı – Cebel-Arnaan, Cebel-Mleixa və Cebel-Misma – araşdırıb. Onlar 60-dan çox qayaya həkk olunmuş panel aşkar edib, burada 176 heyvan fiquru təsvir olunub.

Bu həkklər ekstremal quraqlıqdan sonra müvəqqəti göllərin və su hövzələrinin yenidən ortaya çıxdığı dövrdə yaranıb. Yaxın ərazilərdən götürülən torpaq nümunələrinin analizi mövsümi suyun qayıtdığını göstərir.

Araşdırmanın aparıcı müəllifi, Max Planck Geoantrropologiya İnstitutundan Maria Quaqgnin qeyd edir: "Bu böyük həkklər sadəcə sənət nümunəsi deyil, ehtimal ki, insan mövcudluğu, suya çıxış və mədəni kimliklə bağlı izlərdir".

Əksər panellərdə dəvələr, keçilər, atlar, gazellər və tur heyvanları təsvir olunub. 130 fiqur təbii ölçüdə və realist tərzdədir.

"Bir çox ərəb həkklərindən fərqli olaraq, Cebel-Mleixa və Cebel-Arnaan panelləri 39 metr hündürlükdəki qayalarda həkk olunub", araşdırmada qeyd olunur.

Alimlər bildirirlər ki, panelləri yaratmaq üçün dar qayalı səthdə saatlarla təhlükəli şəkildə işləmək lazım idi, bu da bu yerlərin əhəmiyyətini göstərir.

Panellərin yerləşdiyi yerlər təsadüfi deyil. Onlar vaxtilə qayalar boyunca su toplanan və ehtimal olunan keçid yolları boyunca yerləşib.

Londondakı University College Arxeologiya İnstitutundan Seri Şipton bildirir: "Qayaya həkk olunmuş sənət su mənbələrini və hərəkət yollarını göstərir, bəlkə də ərazi hüquqlarına və nəsildən-nəsilə ötürülən xatirəyə işarə edir".

Samir