Portuqaliya sobasında bişirilmiş treskadan tutmuş Polşa üsulu qızardılmış versiyasına qədər, rus balığı hələ də Avropa masalarında yer alır, baxmayaraq ki, Avropa İttifaqı (Aİ) idxalı azaltmağa çalışır.
HİT.az "Euractiv"ə istinadən xəbər verir ki, Baltik ölkələri, Finlandiya və İsveç Rusiya ilə Baltik dənizi üzərindən iqtisadi təzyiq vasitəsi kimi balıqçılığı önəmli hesab edir. Bu ölkələr dəfələrlə rus dəniz məhsullarına rüsumların artırılmasını tələb ediblər, amma hələ də böyük həcmdə balıq Aİ bazarına daxil olur. Ekoloji təşkilatlar üçün bu məsələ yalnız iqtisadi deyil, həm də mənəvi əhəmiyyət daşıyır.
“Okeana” qeyri-qanuni balıqçılıq üzrə ekspert Vanya Vulpershorst bildirib: “Rus balıqçı gəmiləri rejimlə sıx bağlıdır. Buna görə də Ukraynadakı müharibə ilə əlaqəsi var”.
Yaxınlarda iki böyük rus şirkəti — Norebo və Murman Seafood — Aİ sularında dövlət casusluğu ittihamı ilə günahkar bilinib və onlara qarşı sanksiyalar tətbiq edilib. Lakin Avropa Komissiyası balıq idxalına əlavə məhdudiyyətləri tətbiq etməyi planlaşdırmır, bu təşəbbüs isə bir çox Aİ ölkələri tərəfindən ehtiyatla qarşılanır.
Latviya Kənd Təsərrüfatı və Balıqçılıq naziri Armands Krauze bildirib ki, dəstək axtarışı davam edir: "Cari geosiyasi vəziyyətdə artıq görülən işlərlə kifayətlənə bilmərik. Ukraynanı dəstəkləmək üçün Rusiyaya və Belarusiyaya ticarət məhdudiyyətlərini ardıcıl olaraq davam etdirməliyik"
Rusiya genişmiqyaslı işğalına cavab olaraq, Aİ ikra (balıq yumurtası), şampan və almaz idxalını qadağan edib, amma daha az “cəlbedici” məhsullar — treska və mintay — bazara daxil olmağa davam edib, bəzən hətta rüsum ödənmədən. 2024-cü ildə Aİ rus balığı üçün gömrük güzəştlərini ləğv etsə də, həmin il hələ də 709 milyon avro dəyərində balıq alıb. Ən böyük idxalçılar Niderland, Almaniya, Fransa və Polşa olub.
İstehlakçılar üçün balığın mənşəyini izləmək çətindir. Vulpershorst deyib ki, etiketlər çox vaxt yalnız “FAO 67” və ya “FAO 27” kimi kodlarla məhdudlaşır, hansı ki, həm rus gəmilərinin fəaliyyət göstərdiyi tutma bölgələrini göstərir.
Xüsusilə Portuqaliya üçün bu həssas mövzudur — ölkədə treska milli mətbəxin bir hissəsidir. Niderland və Polşayla birlikdə Aİ-də rus treskasının ən böyük idxalçıları sırasındadır.
Milli Kiçik və Orta Sahibkarlıq Assosiasiyasının vitse-prezidenti Jorge Karmaneyro bildirib ki, 1992-ci ildə Kanadanın treska ehtiyatlarının tükənməsi səbəbindən qadağası Portuqaliyalıların yeni mənbələr axtarmasına səbəb olub. Bu, tacirləri dondurulmuş rus treskası və Norveç duzlu treskasına yönəldib.
Polşada isə Rusiya ilə sərt mövqeyə baxmayaraq, balıq rüsum artırılacaq mallar siyahısına daxil edilməyib. Sənaye nümayəndəsi Silvestr Şimanik etiraf edib: “Biz demək olar ki, 100% idxala asılıyıq. Aİ daxilində bu xammalı təmin etmək fiziki olaraq mümkün deyil”.
Əlavə problem “Norveç yolu” ilə yaranır: Rusiya tərəfindən tutulmuş balıq, Norveçdə emal edildikdən sonra Aİ-yə rüsum ödənmədən daxil ola bilər.
Vulpershorst nəticəni belə yekunlaşdırıb: “Əgər məhsul Norveçdə kifayət qədər emal olunarsa, onun Norveç mənşəli olduğunu söyləmək olar. Beləliklə, rus mənşəli tutulmuş balığı “təmizləmək” mümkündür”.
Samir
