Ohayo Dövlət Universitetinin alimləri müəyyən ediblər ki, uşaqlıqda yaşanan stress baş zədələrindən daha təhlükəlidir - bu, beyində epigenetik dəyişikliklərə səbəb olur. 

HİT.az xəbər verir ki, bu barədə araşdırmanın nəticələri Ohayo Dövlət Universitetinnin (OSU) saytında dərc edilib.

Məlumdur ki, uşaqlarda baş xəsarətləri (məsələn, yıxılma nəticəsində) gələcəkdə bir insanın sosial davranışına təsir göstərə bilər - psixi pozğunluqların inkişaf riskini artırır , alkoqol və narkotik asılılığına meyl yaradır. Amerikalı alimlər bu cür dəyişikliklərə təkcə travma deyil, həm də uşaqlıqda yaşanan ağır stress səbəb ola biləcəyini irəli sürüblər.

Psixoemosional stressin beyindəki gen fəaliyyətinə təsir mexanizmlərini müəyyən etmək üçün alimlər laboratoriya siçanlarından istifadə edərək təcrübə aparıblar. Tədqiqatçılar mənfi uşaqlıq təcrübələrinin təsirlərini təqlid edən stress yaratmaq üçün hər gün bir qrup yeni doğulmuş siçovul balalarını analarından müvəqqəti olaraq 14 gün ayırıb. Alimlər həmçinin gəmiricilərin hər zaman analarının yanında olan nəzarət qrupu da müəyyən ediblər. 15 gün anesteziya altında olan siçovulların bəziləri beyin sarsıntısına bənzər kəllə-beyin travması alıblar.

Təcrübənin sonunda alimlər eksperimental subyektlərin beyninin hipokampus bölgəsində gen ifadəsindəki dəyişiklikləri araşdırıb. Yaşanan stress (ayrıca və travmatik beyin zədəsi ilə birlikdə) beynin həyəcanverici və tormozlayıcı neyronlarında genetik dəyişikliklərə səbəb olub ki, bu da onun ətraf mühit şəraitindəki dəyişikliklərə uyğunlaşma qabiliyyəti ilə bağlıdır. 

Bundan əlavə, əvvəllər stress keçirmiş siçovullar travmatik beyin zədəsi almış gəmiricilərə nisbətən daha tez-tez riskli davranışlar nümayiş etdirib. Heyvanlar açıq havada olub, adətən gəmiriciləri yırtıcılara qarşı həssas hiss edir.

Alimlər uşaqlıqda yaşanan ağır stresin təsirinin insanlar üçün kəllə-beyin travmasından daha təhlükəli ola biləcəyini irəli sürürlər. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, stress nəticəsində beyində baş verən genetik dəyişikliklər DEHB (diqqət çatışmazlığı hiperaktivliyi pozğunluğu), narkotik və alkoqol asılılığı və özünü məhv edən davranışların inkişaf riskinin artması ilə əlaqələndirilir.

Samir