Melburn Universiteti və Norveçin NORCE tədqiqat mərkəzinin alimləri müəyyən ediblər ki, əriyən buz təbəqələri dünyanın ən güclü okean cərəyanı olan Antarktika Dairəvi Qütb Cərəyanını (ACC) ləngidir. Bu dəyişikliklər qlobal iqlim və dəniz ekosistemlərinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər.
HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Environmental Research Letters" (ERL) jurnalında dərc olunub.
ACC Gulf Stream-dən dörd dəfə güclüdür və Atlantik, Sakit və Hind okeanlarını birləşdirərək suyun qlobal dövriyyəsində əsas rol oynayır. O, istilik, karbon qazı və bioloji elementlərin bütün dünyaya yayılmasına kömək edir.
Şirin suyun Cənub Okeana axını onun xüsusiyyətlərini, o cümlədən duzluluq və suyun dövriyyəsini dəyişir. Alimlər okean axınlarının və temperaturun yüksək dəqiqlikli modellərindən istifadə edərək bu dəyişikliklərin iqlim proseslərinə təsirini təhlil ediblər.
Simulyasiya Avstraliyada GADI superkompüterində aparılıb. Əvvəlki tədqiqatlardan fərqli olaraq, ACC-nin temperatur təzadları səbəbindən sürətlənməsini təklif edən yeni araşdırma, sıx dəniz kütlələrinin batmasının qarşısını alan şirin su axınının yavaşladığını göstərir.
Araşdırmanın aparıcı müəllifi, professor Bişahdatta Qayenin sözlərinə görə, okean sistemi mürəkkəb və kövrək mexanizmdir. ACC-nin yavaşlaması davam edərsə, bu, okeanın karbon dioksidi udmaq qabiliyyətinin azalması səbəbindən iqlim ekstremallarının artmasına və qlobal istiləşmənin sürətlənməsinə səbəb ola bilər.
Bundan əlavə, ACC mühüm maneə funksiyasını yerinə yetirir, cənub yosunları və dəniz onurğasızları kimi növlərin Antarktika qitəsinə daxil olmasının qarşısını alır. Zəifləyən cərəyanlar bu orqanizmlərin işğalı riskini artırır ki, bu da yerli qida zəncirlərini poza bilər, o cümlədən pinqvinlərin pəhrizlərinə təsir edə bilər.
“Aşağı emissiya ssenarisi altında belə buz ərimə sürəti artmağa davam edə bilər ki, bu da ACC-də oxşar yavaşlamaya səbəb olur. Bununla belə, qlobal istiləşmə Paris Sazişinə uyğun olaraq məhdudlaşdırılarsa, ərimə sürəti azaldıla bilər və okean axınlarına ən ciddi təsirlərdən qaçınmaq olar”, deyə iqlimşünas Dr Taimur Sohail yekunlaşdırıb.
Samir
