Merkurinin qabığı çatlar və sıldırım yüksəkliyində qayalıqlarla örtülüdür. Lakin son tədqiqatlar bunun sadəcə qədimdən qalan soyuma ilə əlaqəli olmadığını göstərir.
HİT.az xəbər verir ki, Günəş sisteminin ən daxili planeti Merkurinin səthinin elm adamlarını heyrətə salan şəkildə bükülüb qırışdığı aşkarlanıb.
Yeni araşdırmalar göstərir ki, planet öz oxu və Günəş ətrafında dövr edərkən məruz qaldığı cazibə qüvvələri (gelgit qüvvələri) nəticəsində, eyni buruşdurulmuş kağız kimi deformasiyaya uğrayır. Bu vəziyyət planetin geoloji təkamülü və daxili quruluşu haqqında yeni ipuçları təqdim edir.
Tədqiqatçılar NASA-nın MESSENGER kosmik gəmisindən əldə edilən məlumatlardan istifadə edərək Merkurinin səthindəki uzun, xətti sırtları və qırılma xətlərini (fayları) araşdırıblar. Bu quruluşlar planetin daxili hissəsinin soyuması və büzülməsi nəticəsində yaranan qabıq qısalmalarının sübutu hesab edilirdi.
Lakin son analizlər göstərib ki, bu sırt və qırılmaların paylanması və istiqaməti sadəcə istilik büzülməsi ilə izah edilə bilməyəcək qədər mürəkkəbdir. Əvəzində, Günəşin Merkuri üzərindəki güclü cazibə təsiri ilə yaranan gelgit qüvvələrinin planetin bərk qabığını davamlı olaraq gərimə və sıxma yolu ilə bu "bükülmə" effektinə səbəb olduğu müəyyən edilib. Bu gelgit qüvvələri Yer üzündə okean gelgitlərini yaradan qüvvələrə bənzəyir. Lakin Yerin okeanları Ayın cazibə qüvvəsi ilə hərəkət edərkən, Merkuri üzərində Aydan milyonlarla dəfə böyük olan Günəşin kütləsi təsir göstərir. Bu nəhəng qüvvə, elə görünür ki, qayaları belə yerindən tərpədə bilir.
Bu tapıntı planetologiyada mövcud modellərə meydan oxuyur və planetlərin geoloji proseslərini başa düşmək üçün gelgit qüvvələrinin nə qədər əhəmiyyətli ola biləcəyini nümayiş etdirir. Merkurinin bu unikal "bükülmə" mexanizmi təkcə onun öz təkamülünü deyil, həm də digər ekzoplanetlərin və hətta keçmişdə Günəş Sistemindəki digər cisimlərin necə formalaşa biləcəyini başa düşmək üçün yeni imkanlar yarada bilər. Elm adamları gələcək missiyaların və daha ətraflı təhlillərin bu dinamik prosesin Merkurinin səth xüsusiyyətlərini necə formalaşdırdığını və planetin daxilindəki istilik axını ilə necə qarşılıqlı əlaqədə olduğunu daha yaxşı anlamamıza kömək edəcəyinə ümid edirlər.
Samir
