Öz qida və dişi axtarışlarında Namib səhra böcəyinin (Onymacris plana) erkəkləri günlərini Afrikanın cənub-qərb sahilindəki Namib səhrasının qum təpələrində gəzərək, ara-sıra nadir kölgəlik adacıqlarda dayanaraq keçirirlər. 

HİT.az xəbər verir ki, bunu "BBC Wildlife" yazır.

Qeyd olunur ki, temperaturu 50°C olan qumlar üzərində hərəkət edərkən bu kiçik uçmayan böcəklər saniyədə 1 metr sürətlə qaçır, uzun ayaqlarından istifadə edərək disk formalı bədənlərini təxminən 15 mm yer üzərindən qaldırırlar – burada Atlantik okeanından gələn külək sayəsində hava 10-15° daha sərin olur.

Bədən temperaturu 51°C-ə çatan ölümcül istidə Namib səhra böcəyinin erkəkləri günəş altında aldıqları istiliyin miqdarını azaltmağın yollarını axtarmalı olurlar. Buna baxmayaraq, sağlam düşüncəyə zidd olaraq, əvvəlki tədqiqatlar göstərdi ki, qaçan Namib səhrası böcəklərinin bədən temperaturu kölgədə istirahət edən böcəklərlə eyni olur.

"Biz düşündük ki, əslində məsələ yalnız bundan ibarət deyil. Bəlkə də onlar qaçarkən həqiqətən də soyuyurlar", deyə tədqiqatda iştirak edən Namib-Gobabeb Elmi-Tədqiqat İnstitutundan Kerol Roberts bildirib.

Maraqlıdır ki, əlavə araşdırma üçün alimlər canlı və ölü böcəklərin bədənlərinin yuxarı hissəsinə kiçik temperatur sensorları yerləşdiriblər. Bütün fərdlərdə ilkin ölçmələri apardıqdan sonra komanda canlı böcəkləri yenidən qum təpələrinə buraxdı və eyni zamanda ölü böcəkləri günəş altında qum səthindən 15 mm yüksəklikdə yerləşdirib. Sonra onlar qaçışa başladıqdan 30 saniyə sonra canlı böcəklərin bədən temperaturunu hərəkətsiz böcəklərin temperaturu ilə müqayisə ediblər.

Əhəmiyyətlisi budur ki, güclü günəş radiasiyasına baxmayaraq, canlı böcəklərin orta temperaturu ölü böcəklərdən 1,5° aşağı olub. Komanda fərz edib ki, soyuducu təsir konveksiya (isti havanın yuxarı qalxması) nəticəsində yaranır, bu zaman onların bədənlərindən isti hava ətrafdakı daha sərin havaya ötürülür. Bu fərziyyəni təsdiqləmək üçün onlar müxtəlif günəş radiasiyası və külək şəraitində erkək böcəklərin qaçışını təqlid edən laboratoriya təcrübəsi aparıblar. Bu modelləşdirilmiş şəraitdə yüksək günəş radiasiyası və küləksiz havada saniyədə 1 metr sürətlə qaçış böcəyin temperaturunu təxminən 13° aşağı salıb. 

Vitvatersrand Universitetindən Dunkan Mitçell bunu deyib "Bədən temperaturunun bu qədər sürətlə artması səbəbindən, əgər onlar günəş altında qaçmasaydılar, günəş onları bir neçə dəqiqə ərzində öldürərdi".

Şimali Dakota Dövlət Universitetindən Meredit Consonun sözlərinə görə, həqiqətən unikal strategiya aşkar edilib: "Bu, bədən idmanının bədəni qızdırdığına dair ümumi qəbul edilmiş fikrə ziddir".

Alimlər hesab edirlər ki, konveksiyadan soyutmaq üçün istifadə edən tək növ Namib səhrası böcəkləri deyil.

Samir