Gələcəkdə Mars və Ay missiyaları yeraltı lava mağaralarının tədqiqini əhatə edə bilər. Bu mağaralar həyat izlərini saxlayır və insan yaşayış məskəni üçün sığınacaq ola bilər.
HİT.az xəbər verir ki, bunu "Interesting Engineering " yazır.
Alimlər avtonom robotların belə bir tapşırığı real şəraitdə yerinə yetirə biləcəyini yoxlayıblar. Tədqiqat İspaniyanın Kanar adalarına aid vulkanik Lanzarote adasındakı lava mağarasında aparılıb. Bu yer Marsda və Ayda aşkar edilən yeraltı quruluşlara çox bənzədiyi üçün seçilib.
Lava boruları, axan lavanın səthdə bərkidiyi, lakin yer altında ərimiş qayanın hərəkət etməyə davam etdiyi zaman yaranır. Axın dayandıqdan sonra uzun boş tunellər qalır. Belə strukturlar Yerdə mövcuddur və Marsda və Ayda aşkar edilib.
Nə üçün əhəmiyyətlidir?
* Astronavtları ekstrem temperatur, radiasiya və meteorit zərbələrindən qoruyur.
* Mikroorqanizmlərin yaşaması üçün potensial mühitdir.
* İnsan tərəfindən tədqiqat təhlükəli və bahadır, robotlar isə təhlükəsiz alternativdir.
"Science Robotics" jurnalında qeyd edilib:
"Kooperativ robotlardan ibarət heterogen komanda, planetlərarası lava mağaralarına daxil olmaq və tədqiq etmək probleminə ümidverici yanaşmadır".
Mağarada robotlar nə etdi?
21 gün davam edən sınaq 4 mərhələdən ibarət olub:
* İki rover mağara girişi ətrafını skan etdi və xəritələşdirib.
* Sensorlarla təchiz edilmiş kubla mağaraya daxil olunub.
* Kiçik rover böyüyünə bağlanaraq divardan enib mağaraya girdi, ayrıldı və 235 metr dərinliyə hərəkət edib.
* Hərəkət boyu 3D xəritə yaradılıb.
Nəticə: Robotlar qaranlıq, mürəkkəb yeraltı mühitdə sinxron işləyə və 3D xəritə yarada bilir.
Çətinliklər
* Mağaradakı rütubət radarların dəqiqliyini azaldır.
* Sensorlar maneələrlə üzləşib.
* Torpağın real vəziyyəti haqqında məlumat çatışmazlığı.
Əsas problem: Marsda/Ayda insan idarəetməsi olmadan uzun müddət avtonom işləmək üçün təkmilləşmiş alqoritmlər və etibarlı rabitə lazımdır.
Gələcək perspektivlər
Robot-kəşfiyyatçılar Yerdən kənarda insan bazaları üçün yer hazırlaya bilər:
* Ən təhlükəsiz və yaşamaq üçün əlverişli yerləri müəyyən edəcəklər.
* Mikrob həyatının axtarışına kömək edəcəklər.
Bu kəşflər insanlığın ən qədim sualına cavab verir: Günəş sistemində təkyik?
Samir
