Əksər ulduzların təkamülünün son mərhələsi olan ağ cırtdanlar çoxdan həyat üçün çox soyuq hesab olunurdu. Bununla belə, Oklahoma Universitetinin alimlərinin apardığı yeni araşdırma göstərib ki, bu obyektlərin bəziləri nəhəng vaxt müddətində soyumasını 10 milyard ilə qədər gecikdirə bilir. Bu o deməkdir ki, onların ətrafındakı planetlər əvvəllər düşünüldüyündən çox daha uzun müddət yaşaya bilər. 

HİT.az xəbər verir ki, araşdırmanın ilkin çapı "arXiv" portalında dərc olunub.

Sirr karbon və oksigendən sonra ağ cırtdanların dərinliklərində ən çox yayılan neon-22-də yatır. Əgər onun payı kütlənin ən azı 2,5%-nə çatarsa, nüvədə “distillə” prosesi başlayır. Kristallaşan bölgələr neonda yoxsullaşdıqda və daha yüngül olduqda, yuxarıya doğru süzülür, əriyir və böyük miqdarda cazibə enerjisi buraxırlar.

Alimlər Hypatia kataloqundan 4000-ə yaxın ulduzun təkamülünü modelləşdiriblər və onların hesablamalarını Gaia kosmik teleskopunun müşahidələri ilə müqayisə ediblər. Məlum oldu ki, kütləvi ağ cırtdanların təxminən 6% -i həqiqətən soyumağı gecikdirir, parlaqlıq diaqramlarında xarakterik bir çoxluq - sözdə Q-budağı əmələ gətirir. Onların həqiqi yaşları parlaqlıqlarının göstərdiyindən çox daha böyükdür.

Çox vaxt belə "donmuş" ağ cırtdanlar Qalaktikanın mərkəzinə daha yaxındır, burada daha çox metallığı olan ulduzlar var və buna görə də kifayət qədər neon-22 toplamaq şansı daha çoxdur. Süd Yolunun kənarında, demək olar ki, səkkiz dəfə daha nadirdirlər.

Əsərin müəlliflərinin fikrincə, ağ cırtdanlar həyat axtarışı üçün daha perspektivli namizədlər ola bilər. Onların yaşayış zonaları sabit və uzunömürlüdür və potensial planetlərin orbitləri ulduzdan daha uzaqdadır ki, bu da gelgit qüvvələrinin dağıdıcı təsirini azaldır.

"Biz ağ cırtdanları ulduzların ölü qalıqları kimi düşünməyə meyilliyik, lakin əslində onlar həyat üçün ən uzunmüddətli və ən etibarlı şərtləri təklif edə bilərlər", deyə tədqiqatçılar bildirib.

Samir