Kosmos tədqiqatlarında yenidən həyəcanlı bir mərhələyə şahidlik edirik. 

HİT.az xəbər verir ki, NASA-nın OSIRIS-REx missiyası ilə Bennu asteroidindən Yerə gətirilən nümunələr elm dünyasında böyük əks-sədə doğurub. Aparılan ətraflı təhlillər göstərib ki, bu nümunələr Günəşdən də əvvəl yaranmış ulduz qalıqlarını özündə saxlayır. Bu kəşf Bennunu, sanki Günəş Sisteminin formalaşmasına dair ipuçları saxlayan bir zaman kapsuluna çevirir.

2020-ci ildə Bennunun səthindən nümunə toplayan OSIRIS-REx kosmos aparatı, cəmi bir neçə saniyəlik təmasla çox qiymətli materiallar əldə edib. Tədqiq edilən bu mikroskopik hissəciklər arasında ulduzlararası məkandan gələn üzvi birləşmələr və Günəşdən də qədim ulduzlardan qalan tozlar da var. Alimlərin fikrincə, bu maddələr Günəş Sisteminin yaranmasından əvvəlki dövrə işıq sala biləcək potensiala malikdir.

Araşdırmada iştirak edən komandalardan birinin üzvü olan Arizona Universitetindən alim Pyer Henekur deyir ki, Bennunun daşıdığı materiallar Günəş Sisteminin ən erkən mərhələlərindən izlər daşıyır və bu nümunələr bütün kosmik tarix boyu səpələnmiş maddələrin bir yerə toplanmasından yaranıb.

"Nature Astronomy" jurnalında dərc edilən tapıntılara görə, Bennunun yaranmasına səbəb olan böyük asteroid zamanla parçalanaraq indiki formasını alıb. Bu prosesdə tərkibindəki buz tozla qarşılıqlı əlaqəyə girərək asteroidin böyük hissəsini təşkil edən mineralları yaratmışdır. Maraqlı bir detal isə ondan ibarətdir ki, bəzi dənəciklər artıq mövcud olmayan ulduzlara aid kimyəvi izlər daşıyır. Onlar elə kiçikdirlər ki, hətta bir mikrometrdən də kiçikdirlər, lakin tərkiblərindəki qeyri-adi kimyəvi quruluşlar sayəsində aşkar edilə bilirlər.

Henekur deyir ki, bu cür dənəcikləri tapmaq "samanlıqda iynə axtarmaq" qədər çətindir, lakin əldə edilən nəticələr Bennunun keçmişi haqqında son dərəcə qiymətli məlumatlar təqdim edir.

"Nature Geoscience" jurnalında dərc edilən başqa bir araşdırmada isə Bennunun səthindəki dəyişikliklər diqqət mərkəzindədir. Tədqiqatlara görə, milyonlarla il ərzində Günəş küləyi və mikrometeorit vurmaları asteroidin səthində kiçik kraterlər və ərimiş qaya parçacıqları yaradıb. NASA-nın Kosmik Mərkəzinin Conson şöbəsindən Lindsay Keller deyir ki, bu proses gözləniləndən daha sürətli gedir və bu tapıntılar təkcə Bennuya deyil, hələ kəşf edilməmiş digər asteroidlərə dair ipuçları daşıyır.

Yerə düşən meteoritlər adətən atmosferdə yanaraq parçalanır və səthə çatanlar isə kimyəvi cəhətdən dəyişikliyə məruz qalır. Buna görə də, birbaşa asteroidin səthindən götürülmüş pozulmamış nümunələr kosmosun keçmişinə dair ən etibarlı məlumatları təqdim edir. OSIRIS-REx missiyası bu baxımdan böyük bir addımdır. Missiya çərçivəsində Bennunun səthi ətraflı şəkildə xəritələndirildi, mineral quruluşu təhlil edildi və nümunələr bu məlumatlar əsasında toplandı. Bu da alimlərə təkcə qaya və toz deyil, eyni zamanda zəngin bir geoloji kontekst təqdim edir.

Samir