Zəngli ilanlar Amerika qitəsində yaşayır, lakin bütün dünyada məşhurdur. 

HİT.az xəbər verir ki, yazıçı və evolüsion biologiya üzrə magistr Beki Huper özünün "BBC Wildlife Magazine" jurnalı üçün yazdığı materialda bu ilanlar haqqında maraqlı faktlar bəyan edib.

Ekspert qeyd etdi ki, ümumilikdə 36 növ zəngli ilan mövcuddur. Onlar Argentinadan Kanadaya qədər yayılmışdır, lakin ən çox ABŞ-nin cənub-qərbində və Meksikada rast gəlinir. Təkcə Arizona ştatında tam 15 növ zəngli ilan yaşayır.

Hər bir zəngli ilan növünün yaşayış mühitinə özəl tələbləri var, lakin ümumiyyətlə onlar açıq-daşlı ərazilərə yaxın, tez-tez quraq şəraitdə yaşayırlar.

Huper qeyd etdi ki, zəngli ilanlar üçbucaq formalı başları, qalın bədənləri və quyruğunun ucundakı zəng aparatı ilə məşhurdur. Lakin hətta "zəng" olmadan da bu, hələ də bir zəngli ilan ola bilər. Tez-tez gənc ilanlarda və bəzi yetkin fərdlərdə zəng aparatı olmur.

Ekspert bölüşdü ki, zəngli ilanlar hücumdan əvvəl qurbanın onları görə bilməməsi üçün kamuflyaj oluna bilirlər. Bunun üçün onların bədənlərində zolaqlar, ləkələr və almazşəkilli naxışlar var. Adətən belə ilanlar qəhvəyi, zeytuni, sarı və ya boz rəngdə olur.

Bundan əlavə, zəngli ilanların ölçüləri əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər. Məsələn, pigmey zəngli ilan adətən 45 santimetrdən qısa olur, ən uzun növ olan almazşəkilli zəngli ilan isə 244 santimetrə çata bilər.

Zəngli ilanlar adətən kiçik quşlar, dovşanlar və gəmiricilər kimi kiçik heyvanlarla qidalanır. Ən çox onlar ovlarının öz yanlarına gəlməsini gözləyirlər.

Zəngli ilanların gözü və burun dəliyi arasında, istiliyə həssas orqanlar olan, sözdə "istilik qəbulediciləri" (termoreseptor çuxurları) yerləşir. Bu, ilanlara tam qaranlıqda belə istiqanlı heyvanları aşkarlamağa imkan verir.

Ov kifayət qədər yaxınlaşanda, zəngli ilanlar hücum edir. Onların zəhəri kifayət qədər tez öldürür.

Ekspert əlavə etdi ki, əgər ov dərhal ölməsə, ilan ölməkdə olan varlığı ərazidə izləyir. Bunun üçün o, dilini havaya çıxarır və sonra onu Yakobson üzvünün yerləşdiyi damağa toxundurur. Bu, ilanların çox zəif qoxuları tutaraq havadan "dadmasına" imkan verir.

Ekspert bildirdi ki, alimlər ümumiyyətlə razıdırlar ki, bu ilanların zəng aparatı təkamülün nəticəsidir. O, digər varlıqlara ilanın iştirakı barədə siqnal verir və yalnız özünümüdafiə ilə bağlıdır.

"İlanın son arzularından biri, yanından keçən bir heyvan tərəfindən əzilmək, yanından keçən heyvanın son arzularından biri isə zəngli ilana basıb dişlənilməkdir", deyə Huper izah edib.

Üstəlik, zəngli ilanlar hətta onların zəng aparatının çıxardığı səsin tezliyini artıra bilirlər. Bu, ilanın əsl olduğundan daha yaxında olduğu illüziyasını yaradır.

Ekspert bildirib ki, bir çox zəngli ilan növü tək həyat tərzi keçirsə də, bəzi ilanlar təəccüblü dərəcədə ictimai olur. Məsələn, bozqır zəngli ilanlarının (Crotalus horridus) boğaz dişi ilanlarının "doğuş koloniyaları" yaratdığı aşkarlanıb.

Samir