Dünya ekosistemində kritik əhəmiyyətə malik olan bal arıları həyatlarını davam etdirmək uğrunda mübarizə apararkən, indi də Asiya eşşəkarısı adlanan işğalçı bir növün təhdidi altındadır. Bir zamanlar "qatil eşşəkarısı" kimi də tanınan bu növ, bal arıları və digər tozlayıcılarla qidalanaraq yerli bioloji müxtəlifliyə ciddi zərər verir.

HİT.az əbər verir ki, İngiltərədə aparılan mübarizədə isə alimlər bu işğalı dayandırmaq üçün sadə, lakin dahi bir üsula əl atdı: Miniatür izləmə cihazları.

Asiya eşşəkarısı koloniyaları, xüsusilə yay aylarında yeddi gün kimi qısa bir müddətdə iki qat artır. Balalarını qidalandırmaq üçün yüksək miqdarda zülala ehtiyac duyan bu eşşəkarısı növü üçün bir bal arısı kovanı açıqca bir ziyafət deməkdir. Tək bir koloniya bir mövsümdə təxminən 11 kiloqram həşərat udur, bu da artıq çətin vəziyyətdə olan bal arıları üçün böyük bir təhlükə yaradır.

Bu işğalçı növün yuvalarını adətən hündür ağacların təpələrinə və ya gözlə çətin görülən nöqtələrə quraşdırması ənənəvi aşkar etmə üsullarını çətinləşdirir. Lakin yeni izləmə sistemi səyi sayəsində yuvalar günlər sürən axtarışlar yerinə saatlar ərzində tapıla bilir.

Sistem olduqca praktikdir: Alimlər yem stansiyalarından istifadə edərək canlı bir eşşəkarısını tutur və bədəninə kiçik, yüngül bir ötürücünü diqqətlə yerləşdirir. Ötürücü taxılan eşşəkarısı koloniyasının yerləşdiyi yuvaya qayıdarkən, tədqiqatçılar siqnalı izləyərək yuvanın yerini sürətlə müəyyən edir və ardınca məhv etmə əməliyyatını həyata keçirir. Koloniyaların sürətlə böyümə qabiliyyəti nəzərə alındıqda, bu sürətli müdaxilə işğalın nəzarət altına alınmasında həyati bir rol oynayır.

Bu yüksək texnoloji izləmə sistemi yalnız arı populyasiyalarını qorumaqla kifayətlənmir, eyni zamanda qlobal qida təhlükəsizliyinə dolayı yolla dəstək də təmin edir. Heyvan əsaslı tozlanma dünya üzrində qida istehsalının təxminən üçdə birindən məsul olduğu üçün tozlayıcıları təhdid edən hər hansı işğalçı növ süfrələrimizdəki müxtəlifliyi birbaşa təsirləyir. Buna görə də, alimlərin Asiya eşşəkarısılarına qarşı apardığı bu mübarizə ekosistem balansı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Alimlər mübarizəni yalnız laboratoriya və arazidə aparmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda ictimaiyyəti də prosesə cəlb edir. İngiltərədə işlənib hazırlanmış "Asian Hornet Watch" adlı mobil tətbiq vətəndaşların bölgələrində gördükləri eşşəkarısı hallarını bildirməsinə şərait yaradır. Bu sayədə qruplar potensial təhlükələrə qarşı daha sürətli və effektiv şəkildə müdaxilə edə bilir.

Samir