Ceyms Uebb Teleskopu ilə işləyən tədqiqatçılar ehtimal edirlər ki, kainatda ikinci ən uzaq ulduzu müşahidə ediblər və bu ulduz adətən "qaranlıq ulduz" adlandırılan növdən ola bilər. Belə ulduzlar işığını termonüvə reaksiyalarından deyil, qaranlıq materiyanın enerjisindən alır.

Hit.az xəbər verir ki, "PNAS" jurnalında dərc olunmuş araşdırmada bu tip dörd potensial obyekt təsvir olunur və onlardan biri — JADES-GS-z14-0 adlı ulduz — ən maraqlısı sayılır.

Alimlər bu ulduzda ionlaşmış helium izlərini müşahidə ediblər — astrofizikada buna “tapançadan çıxan tüstü” deyilir. Bu izlər onun həqiqətən qaranlıq ulduz ola biləcəyini göstərir.

Belə ulduzların mövcudluğu barədə fərziyyə 2007-ci ildə irəli sürülmüşdü. Alimlər hesab edirlər ki, bunlar Böyük Partlayışdan sonra yaranan ilk ulduz tipləri ola bilər. Onlar nəhəngdirlər — kütlələri bir milyon Günəşə bərabər ola bilər və parlaqlıq baxımından Günəşi milyard dəfə üstələyə bilərlər. Termonüvə yanması əvəzinə bu ulduzların enerjisini qaranlıq materiya hissəciklərinin annihilasiyası təmin edir.

Lakin fərziyyənin müəlliflərindən biri, Texas Universitetinin professoru Ketrin Friz qeyd edir ki, bu ulduzlar təkcə qaranlıq materiyadan ibarət deyil və əslində “qaranlıq” da sayılmırlar.

Onun sözlərinə görə, bu cür obyektlərin mövcudluğunu təsdiqləmək, kainatda nəhəng qara dəliklərin necə bu qədər tez yarandığını anlamağa və qaranlıq materiyanın təbiətinə dair yeni ipucları tapmağa kömək edə bilər.

Potensial qaranlıq ulduzlar JWST Advanced Deep Extragalactic Survey layihəsinin məlumatları əsasında müəyyənləşdirilib. Məlumatlar NIRSpec spektroqrafı vasitəsilə toplanıb, bu cihaz dalğa uzunluqları üzrə kimyəvi tərkibi və temperaturu müəyyən etməyə imkan verir. Bu analiz nəticəsində yalnız hidrogen və heliumdan ibarət, Böyük Partlayışdan 500 milyon il sonra formalaşmış dörd obyekt seçilib.

Lakin bəzi astronomlar qeyd edirlər ki, ALMA radioteleskopunun məlumatlarında həmin JADES-GS-z14-0 obyektində oksigen aşkar olunub — bu element yalnız termonüvə reaksiyaları nəticəsində əmələ gələ bilər.

Portsmutdan kosmoloq Daniel Veylen hesab edir ki, tədqiqatçılar qaranlıq ulduzları ilkin nəhəng ulduzlarla qarışdıra bilərlər; bu ulduzlar adi maddədən formalaşıb və qaranlıq materiya ilə əlaqəsi yoxdur.

Buna baxmayaraq, tədqiqat qrupu simulyasiyaları davam etdirir və teleskopun məlumat bazasında qaranlıq ulduzların avtomatik axtarışı üçün alqoritmlər hazırlayır. Araşdırmanın həmmüəllifi Kosmin İlie bildirib ki, əgər bu tip kifayət qədər çox siqnal aşkar olunarsa, onların həqiqətən qaranlıq ulduzlara aid olma ehtimalı əhəmiyyətli dərəcədə artacaq.

Daha əvvəl xəbər verilmişdi ki, Ceyms Uebb Teleskopu qaranlıq materiyanın xəritəsini yaratmağa və sirli bir planeti kəşf etməyə kömək edib. Bu məlumatlar qaranlıq materiyanın toqquşan qalaktikalarda necə davrandığını göstərib və karbon atmosferinə malik yeni planetin aşkar olunmasına imkan yaradıb.

Samir