Beynəlxalq Təbiətin Mühafizəsi Birliyi (BTMB) rəsmi olaraq İncədimdik Kərkənnəzin (Numenius tenuirostris) nəslinin kəsildiyini elan edib.
HUT.az-ın məlumatına görə, Afrika-Avrasiya Köçəri Su Quşlarının Mühafizəsi üzrə Beynəlxalq Saziş (AEA) təşkilatından qeyd edilib ki, bu, əvvəllər geniş yayılmış, materik Avropası, Şimali Afrika və Qərbi Asiyanı əhatə edən köçəri quş növünün məlum olan ilk qlobal nəslinin kəsilməsidir.
Bu quş son dəfə Mərakeşin Atlantik sahilindəki bir qabarma-çəkilmə lagunasında 30 ildən bir az artıq müddət əvvəl, 25 fevral 1995-ci ildə görülüb. Və bu 30 il ərzində qalan hər hansı bir fərdin axtarışı davam etdirilib. BTMB mütəxəssislərinin fikrincə, baxmayaraq ki, İncədimdik Kərkənnəzin nəslinin kəsilməsinin birbaşa səbəbi tam aydın deyil, əsas amillər şübhəsiz ki, bilavasitə ovçuluq və yaşayış mühitinin itirilməsi olub.
"Bu dəhşətli itki, köçəri quşların və ümumiyyətlə, köçəri növlərin qorunması üçün daha güclü və əlaqəli səylərin zəruri və davamlı ehtiyacını vurğulayır", deyə Təbiətin Mühafizəsi Birliyində qeyd ediblər.
İncədimdik Kərkənnəp 1979-cu ildən qorunub. O, prioritet növ kimi qorunması tələb olunan 225 su quşu növünün siyahısına daxildir.
Quşun son dəfə görülməsindən bir neçə ay əvvəl onun qorunması üçün tədbirlər hazırlanıb. Bu tədbirlərə hələ də bu quşlara rast gəlməyə ümid edilə bilən Afrika-Avrasiya köç yolu üzrə 30 ölkə qoşulub. Bunlar Sibirdən Qazaxıstana qədər olan qərbi regionlar, cənub-şərqi Avropa, Yaxın Şərq, Aralıq dənizi və Şimali Afrikadır. O zaman təbiətdə təxminən 50 İncədimdik Kərkənnəz fərdinin qaldığı hesab edilib.
Son illərdə BTMB-nin Qırmızı Siyahısında daha bir neçə su quşu növü daha yüksək risk kateqoriyasına keçirilib. Onların arasında boz çovdarçın (Pluvialis squatarola), enlidimdik qumluqca (Calidris falcinellus) və qırmızıdöş qumluqca (Calidris ferruginea) kimi çüllütlər var ki, onlar da "həssas" kateqoriyasına, həmçinin daşlıq fəthçisi (Arenaria interpres) və qarabaş qumluqca (Calidris alpina) isə "təhlükəyə yaxın" kateqoriyasına köçürülüb.
"İndi mövcud olan yeni texnologiyalar və biliklər sayəsində belə faciələrin təkrar olunması üçün heç bir bəhanə yoxdur. Nəsli kəsildikdən sonra növü bərpa edə bilməzsiniz", deyir CMS/BirdLife-nin İncədimdik Kərkənnəz üzrə Birgə İşçi Qrupunun sədri və "BirdLife International"ın AEA və CMS-də müşahidəçisi Nikola Krokford bildirib.
Ekoloqlar deyirlər ki, növlərin qorunması tədbirləri əsas təhlükələrin aradan qaldırılmasını əhatə edir. Bu, yaşayış mühitinin bərpası və lazımi qaydada saxlanılmasıdır. Və belə tədbirlər tez-tez təhlükə altında olan vəhşi heyvan populyasiyalarının bərpasına kömək edir.
Xüsusilə, 2020-ci ildə BTMB qırmızı çalağan növünün risk dərəcəsini aşağı salıb. Buna qədər bütün Avropada əlaqəli səylər hüquq-mühafizə orqanlarının gücləndirilməsi, istintaq və məlumatlılığın artırılması vasitəsilə zəhərlənmə və qanunsuz ovun sayını azaltmışdı. Arealın əsas dövlətlərində ərazilərin praktik idarə edilməsi isə çoxalma və sağ qalma uğurunu yaxşılaşdırıb.
BTMB-nin son yeniləməsindəki bir digər müsbət hekayə yaşıl dəniz tısbağasının (Chelonia mydas) populyasiyasının artmasıdır, onun statusu "təhlükə altında" olan növdən "narahatçılıq doğurmayan" növ statusuna yüksəlib. On illərlə davam edən qoruma səyləri sayəsində bu bir zamanlar problemli növün qlobal populyasiyasının 1970-ci illərdən bəri təxminən 28 faiz artdığı qiymətləndirilir.
Samir
