Təxminən 730 milyon işıq ili məsafədə yerləşən bu ulduz, klassik ulduz fizikasına uyğun gəlməyən davranış sərgiləyib.

Hit.az xəbər verir ki,  "Econews" nəşrinin məlumatına görə, bu hadisə alimləri nəhəng ulduzların məhvi və onların son anlarında baş verən proseslər barədə mövcud təsəvvürləri yenidən qiymətləndirməyə vadar edib.

"NASA tərəfindən istifadə edilən süni intellekt əsaslı aşkarlama sistemləri "SN 2023zkd" adlı anormal supernovanı (yəni partlayış nəticəsində parıltısı birdən artan ulduzu) müəyyən edib. Bu ulduz Yer kürəsindən təxminən 730 milyon işıq ili uzaqlıqda yerləşir. Avtomatlaşdırılmış müşahidə sistemi "Zwicky Transient Facility" bu qeyri-adi partlayışı baş verdikdən bir neçə saat sonra qeydə alıb və dünyanın müxtəlif teleskopları ilə operativ müşahidələr aparmağa imkan yaradıb", deyə məqalədə bildirilir.

İkili parıltı zirvələri ilə fərqlənən supernova

"SN 2023zkd" qeyri-adi xüsusiyyətlər nümayiş etdirib – o, təxminən 240 günlük fasilə ilə iki parıltı zirvəsinə malik olub və aşkar edilməzdən əvvəl dörd il ərzində sabit işıq saçmağa davam edib.

"Bu hal adi supernova modellərinə uyğun gəlmirdi və ulduzun məhvi üçün unikal şərait yaratmışdı. Elm ictimaiyyəti belə qənaətə gəldi ki, bu partlayış nəhəng ulduzun cüt sistemdəki qara dəliklə qarşılıqlı təsiri nəticəsində baş verib. İki obyektin səthləri yaxınlaşdıqca qara dəliyin cazibə qüvvəsi ulduzun üzərinə güclənərək onu tam udulmadan əvvəl partlayışla məhv edib", deyə "Econews" izah edib.

Təhlillər göstərib ki, belə qarşılıqlı təsir ulduz partlayışlarının səbəbi ola bilər:

"Ulduz uzun illər ərzində maddə itirərək qaz və toz halqaları əmələ gətirib, partlayış isə həmin halqalara təsir göstərib. İlk parıltı zirvəsi bu maddə ilə toqquşma nəticəsində, ikinci isə daha qalın diskvari ulduz qalıqları ilə qarşılıqlı təsirdən yaranıb".

1930-cu illərin nəzəri əsaslarına dayanan kəşf

Supernova anlayışı ilk dəfə 1930-cu illərdə "Mount Wilson" rəsədxanasında çalışan Valter Baade və Frits Zvikiyə məxsusdur. Onlar ulduzun məhvi ilə nəticələnən yeni tip partlayışın mövcudluğunu müəyyən etmişdilər.

Alimlərin sözlərinə görə, müasir texnologiyalar artıq belə astronomik hadisələri baş verdiyi anda avtomatik müəyyən etməyə imkan verir. Bu isə ulduzların həyat dövrü ilə məhvi arasındakı əlaqəni öyrənməyə və kosmik təkamül barədə yeni biliklər əldə etməyə şərait yaradır.

Samir