Əgər keçmişdə Marsda hər hansı formada həyat mövcud olubsa, onun izlərinin hələ də planetin dərinliklərində, donmuş vəziyyətdə qorunub saxlanması ehtimalı böyükdür.
HİT.az-ın məlumatına görə, NASA və Penn State Universitetinin birgə apardığı yeni araşdırma göstərib ki, gələcək missiyalar Qırmızı Planetdə qədim mikroblara aid bioloji molekulların qalıqlarını on milyonlarla il sonra belə aşkarlaya bilər.
Tədqiqatçılar laboratoriyada Mars şəraitini təqlid edərək “E. coli” bakteriya nümunələrini həm saf su buzunda, həm də Mars torpağında geniş yayılmış silikat əsaslı qayalar və gil qarışığında dondurublar. Nümunələr Marsın buzlu bölgələrinə xas olan orta temperatur – mənfi 51,1 dərəcə Selsiyə qədər soyudulub. Daha sonra onlar Marsın 20 milyon illik radiasiya səviyyəsinə məruz qoyulub və modelləşdirmə ilə bu müddət 50 milyon ilə qədər genişləndirilib.
Araşdırmanın həmmüəllifi, geologiya elmləri üzrə professor Kristofer Haus nəticələri “son dərəcə ümidverici” adlandırıb. Onun sözlərinə görə: "50 milyon il, Marsdakı mövcud səth buz yataqlarının yaşından çox daha uzun müddətdir. Bu, buzun içindəki orqanik həyat izlərinin qoruna biləcəyi anlamına gəlir və gələcək missiyalar həmin izləri səthə yaxın bölgələrdə aşkarlaya bilər"
Təcrübələrin ən diqqətçəkən nəticəsi, zülalların əsas tərkib hissəsi olan amin turşularının saf buzda, torpaqla qarışmış buza nisbətən qat-qat yaxşı qorunması olub. Simulyasiya olunmuş 50 milyon illik radiasiya təsirindən sonra saf buzun içindəki orijinal amin turşularının 10 faizdən çoxu dəyişmədən qalıb, torpaq qarışığında isə bu molekullar on dəfə daha sürətlə parçalanaraq məhv olub.
Tədqiqatçılar, Yupiterin Europa və Saturnun Enseladus peyklərindəki kimi daha soyuq şəraitdə bu parçalanma prosesinin daha da yavaşladığını müəyyən ediblər.
Mütəxəssislər bildirirlər ki, saf buz sadəcə dondurulmuş su deyil, həm də bir növ qoruyucu qalxandır. Saf buzda radiasiya nəticəsində yaranan sərbəst radikallar hərəkətsiz hala düşür və bioloji molekulların kimyəvi dağılmasını xeyli ləngidir. Əksinə, Mars torpağındakı minerallar zərərli hissəciklərin hərəkətinə imkan verən nazik maye təbəqələr yaradır və bu da parçalanmanı sürətləndirir.
Araşdırmanın baş müəllifi, “NASA Goddard Kosmik Uçuş Mərkəzi”ndən Aleksandr Pavlov bildirib: “Bu nəticələr göstərir ki, saf buz və ya buzun üstünlük təşkil etdiyi bölgələr Marsda qədim bioloji material axtarışı üçün ən uyğun yerlərdir".
Bu tapıntılar gələcək Mars missiyalarının hədəf bölgələrinin daha dəqiq planlaşdırılmasına və yeraltı buz qatlarını deşə biləcək yeni texnologiyaların hazırlanmasına işıq tutur. Marsdakı buz yataqlarının çoxunun iki milyon ildən daha qədim olduğu məlumdur ki, bu da keçmiş dövrlərə aid bioloji izlərin donmuş buzun içində qorunub qala biləcəyinə işarə edir.
Samir
