Cazibə mikrolinzalanması nəzəriyyəsi öz başlanğıcını 1936-cı ildə Albert Eynşteynin dahi ağlından alır — o zaman alim ulduzların işığının cazibə qüvvəsi tərəfindən necə əyilə biləcəyini hesablaya bilmişdi.

Hit.az xəbər verir ki, uzaq Lir bürcündə elm adamları əvvəllər qeyri-mümkün sayılan və “tərsinə çevrilmiş planet” adlandırılan qəribə bir astronomik hadisə müşahidə ediblər. 

"Ecoticias" nəşrinin yazdığına görə, bu obyekt əslində fizika qanunlarına zidd görünən, lakin tarixi əhəmiyyət daşıyan bir kəşfdir. O, Yer kürəsindən təxminən 2600 işıq ili uzaqlıqda yerləşir və tarixdə ilk dəfə öz-özünü linzalayan ikili sistem kimi qeydə alınıb. Bu hadisə Eynşteynin 1936-cı ildə irəli sürdüyü cazibə linzalanması proqnozunu təsdiqləyərək ulduz sistemlərinin tədqiqində yeni mərhələ açıb.

Kəşfi Vaşinqton Universitetinin doktorantı İtan Kruz “Kepler” kosmik teleskopunun məlumatlarını analiz edərkən edib. O, müşahidə olunan effekti planetlərin ulduz qarşısından keçməsi zamanı yaranan “tranzit effekti”nin əksi kimi təsvir edib.

KOI-3278 sistemi və onun xüsusiyyətləri

KOI-3278 sistemi bir-birinin cazibə sahəsində hərəkət edən iki ulduzdan ibarətdir. Onların arasındakı məsafə təxminən 70 milyon kilometrdir. Bu sistemdəki ağ cırtdan — ölçüsünə görə Yerə bənzəsə də — planetimizdən 200 min dəfə ağırdır. Vaşinqton Universitetindən Erik Aqolun sözlərinə görə, cazibə qüvvəsi fəzada və zamanda əyrilik yaradır, nəticədə ulduz işığı bizə doğru hərəkət edərkən əyilir.

Ənənəvi mikrolinzalanma hadisələri, adətən, bir-biri ilə əlaqəsi olmayan ulduzlar arasında müşahidə olunur və təkrarlanmayan parıltı dəyişiklikləri ilə xarakterizə edilir. Lakin KOI-3278 sistemində linzalanma hər 88 gündə bir baş verir — bu isə elm üçün misilsiz imkan yaradır. Belə müntəzəm dövrlər sayəsində tədqiqatçılar ulduzların xüsusiyyətlərini daha dəqiq ölçmək imkanı əldə edəcəklər.

Niyə bu kəşf inqilabi sayılır

Bu hadisəni xüsusi edən yalnız linzalanma effekti deyil, həm də oxşar sistemləri digər məlumat bazalarında aşkar etmək potensialıdır. Kruzun bu sistemi təsadüfən tapması göstərir ki, “Kepler” teleskopunun arxivində bu tip çoxsaylı, əvvəllər “anomaliya” sayılan, öz-özünü linzalayan ulduz cütləri mövcuddur.

NASA-nın rəhbər müavini Con Qryunsfeld bildirib: “Bu ikili sistemin cəmi 10 milyon il yaşı var və onun hər iki komponenti ulduz "bələkxanasını" yeni tərk edib. Bu, ulduzların yaranma prosesləri barədə dəyərli məlumatlar verəcək.”

Açılan sistem həmçinin 1973-cü ildə ulduz təkamül modellərinə əsasən irəli sürülmüş nəzəri proqnozu da təsdiqləyir və göstərir ki, bu konfiqurasiyalar realdır və kainatda mövcuddur. Beləcə, bir zamanlar alimləri çaşdıran “tərsinə çevrilmiş planet” indi astronomik müşahidələrin gələcəyinə yeni qapı açır və xatırladır: ən böyük kəşflər bəzən ən müəmmalı məlumatların arxasında gizlənir.

Samir