Öpüşmək, hazırda sevgi və yaxınlığın universal ifadəsi kimi görünsə də, alimlər illərdir ki, bu sadə hərəkətin tarixi köklərini və atalarımız arasındakı yayğınlığını araşdırırlar. İndi isə Oksford Universiteti və Florida Texnologiya İnstitutunun tədqiqatçıları, müasir insanların ataları ilə yaxın qohumları olan Neandertalların (Homo neanderthaliensis) təxminən 50,000 il əvvəl öpüşmüş ola biləcəyinə dair sübutlar tapıblar.
HİT.az xəbər verir ki, daha əvvəlki araşdırmalar, müasir insan növü olan Homo sapiens-in Neandertallarla cinsi əlaqəyə girdiyini artıq göstərirdi. Bu gün yaşayan bəzi insanlarda Neandertal DNT-sının hələ də tapılması da bunun əhəmiyyətli bir sübutu kimi önə çıxır. Lakin bu yeni araşdırmaya qədər, onların cinsi əlaqələrinin bir hissəsi kimi öpüşmənin olub-olmadığı qeyri-müəyyən idi.
Florida Texnologiya İnstitutundan Professor Ketrin Talbot bildirib: "Öpüşmək adi və ya universal bir davranış kimi görünsə də, insan mədəniyyətlərinin sadəcə 46%-də qeydə alınıb. Sosial normalar və kontekslər cəmiyyətlər arasında xeyli dərəcədə dəyişir, bu da öpüşmənin təkamül keçirmiş bir davranış, yoxsa mədəni bir ixtira olması sualını yaradır. Bu araşdırma həmin sualı həll etməyin ilk addımıdır".
Şimpanzelər, qütb ayıları, canavarlar və hətta albatroslar kimi müxtəlif heyvanlarda da öpüşmə davranışı müşahidə olunur, digər heyvanlarda isə burun-buruna toxunma və ya baş vurma kimi ekvivalent davranışlar görülür. Müasir insanlar üçün öpüşmək, adətən cinsi əlaqənin özü qədər bioloji təkanlar tərəfindən idarə olunan, cütləşmə təcrübəsinin ayrılmaz bir hissəsi hesab olunur.
Lakin tədqiqatçılar öpüşməni "təkamül bir tapmaca" kimi xarakterizə edirlər. Çünki bu davranış xəstəlik yoluxması kimi yüksək risklər daşıyır, amma buna baxmayaraq, aşkar bir çoxalma və ya sağ qalma üstünlüyü təklif etmir kimi görünür. Bundan əlavə, bu davranış arxeoloji qalıqlardan müəyyən edilə bilmədiyi üçün, öpüşmənin təkamül tarixini öyrənmək olduqca çətindir.
Tədqiqatçılar öz işlərində, şimpanzelər, bonobolar və orangutanlar də daxil olmaqla, öpüşdüyü müşahidə edilən müasir primat növləri haqqında elmi ədəbiyyatdan məlumat toplayıblar. Mütəxəssislər öpüşməni qida ötürülməsi və ya zorakılıq ehtiva etməyən ağızdan-ağıza təmas kimi təyin ediblər.
Bu məlumatlardan istifadə edərək, primat ailə ağacının budaqları boyunca müxtəlif təkamül ssenarilərini simulyasiya etmək üçün statistik bir yanaşma, yəni Bayes modelləşdirməsindən istifadə ediblər. Model, atalarımızın öpüşmə ilə necə qarşılıqlı əlaqədə olduğuna dair möhkəm statistik proqnozlar əldə etmək üçün 10 milyon dəfə işlənib.
Nəticələr göstərir ki, öpüşmə böyük insanabənzər meymunların ortaq bir əcdadında 21,5 milyon il əvvəl 16,9 milyon il əvvəl arasında bir yerdə təkamül edib. Böyük insanabənzər meymunların yaşayan dörd təsnifatı var: Orangutan, Qorilla, Pan (şimpanze və bonobodan ibarətdir) və Homo.
Əldə edilən nəticələr, Neandertalların da mövcud olduqları nisbətən yaxın bir dövrdə, təxminən 400,000 il 40,000 il əvvəl, öpüşmə aktında iştirak etdiyini güman etdirir. Bu tapıntı, daha əvvəl insanların və Neandertalların tüpürcük köçürməsi vasitəsilə ağız mikrobiyotasını paylaşdığını ortaya qoyan əvvəlki bir araşdırma ilə də üst-üstə düşür.
Bu vəziyyət, növlərarası cütləşmə sübutları ilə birləşdikdə, insanların və Neandertalların cinsi əlaqələri zamanı bir-birlərini öpdüklərini güclü şəkildə təklif edir.
O vaxtdan bəri öpüşmə öz varlığını qoruyub saxlayıb və böyük insanabənzər meymunların çoxunda hələ də mövcuddur. Lakin niyə bu qədər uzun müddət varlığını qoruyub saxladığı hələ də tam başa düşülməyib.
Durham Universitetindən arxeologiya professoru Pol Pettitt, Homo sapiens və Neandertallar arasında öpüşmə və sevişmənin yayğın olduğunu və böyük ehtimalla bu gündən çox da fərqli olmadığını düşünürdü. Pettitt əvvəllər etdiyi bir açıqlamada, "Əlbəttə ki, cütləşmənin razılıq əsasında olduğunu güman edirik" demiş və əlavə etmişdi: "Lakin qədim dünyanın kədərli bir həqiqəti, bunun reallıqdan uzaq ola biləcəyini və bəlkə də bir 'partnerin' bu mövzuda çox az seçiminin olduğunu göstərir. Yenə də razılıq əsasında olan hallarda, mütləq əvvəlcədən sevişmə, hətta ehtiraslı öpüşmə və qucaqlaşma olduğunu güman edə bilərik."
Samir
