Dəniz tısbağaları ən möcüzəli heyvanlardan biridir. Onların əcdadları planetdə dinozavrlarla eyni vaxtda peyda olmuş, sonra isə milyonlarla il ərzində fenomenal dözümlülük nümayiş etdirərək ayrı bir sürünənlər qrupuna çevrilib.

HİT.az xəbər verir ki, "Forbes" həm heyvanların kütləvi məhv olmasından, həm də iqlim dəyişikliklərindən sağ çıxmış bir növ haqqında məlumat verib. 

Dəri dəniz tısbağası (Dermochelys coriacea) nəhəng kərtənkələlər və dinozavrlar dövründə mövcud olan qədim bir nəslin birbaşa davamçısıdır. Dinozavrlar 66 milyon il əvvəl Yerin tarixindəki ən dramatik kütləvi məhv olma dövründə tədricən yox olsalar da, tısbağalar birtəhər sağ qalıb.

Bəzi tədqiqatçılar hesab edir ki, bu möcüzəvi xilas olmaya onların qabıqları kömək edib. Digər mütəxəssislər isə hesab edir ki, qədim dövrdə okeanlarda suyun yüzlərlə metr altına dalma qabiliyyəti tısbağaları xilas edən amil olub.

Müasir tısbağaların çox sərt və sümüklü qabığa malik olmasından fərqli olaraq, dəri tısbağaları sıx birləşdirici toxuma içərisində kiçik sümüklər tərəfindən dəstəklənən çevik bir dəri qabıq inkişaf etdirib. Alimlərin sözlərinə görə, məhz bu xüsusiyyət onları təxminən 100-150 milyon il əvvəl digər dəniz tısbağalarından ayrılan qədim Dermochelys coriacea fəsiləsinə aid etməyə imkan verir.

Uzun təkamül tarixi ərzində Dermochelyidae fəsiləsinə aid tısbağaların əksəriyyəti yox olub. Lakin dəri tısbağası sağ qaldı və indi də bu fəsilənin yeganə yaşayan nümayəndəsi olaraq qalır.

Müasir dəri tısbağaları öz tarixqədərki qohumları ilə eyni deyil, lakin bu heyvan növünün nəsili nəhəng dəniz sürünənlərinin dənizlərə hökmranlıq etdiyi dövrdən bəri praktiki olaraq kəsilməyib.

Dəri tısbağaları 900 kiloqramdan çox çəkiyə malikdirlər və uzunluqları 2,5 metrə çata bilir. Onları unikal bioloji xüsusiyyətlər dəsti də fərqləndirir. Bunların arasında daxili temperaturu tənzimləmək qabiliyyəti də var. Dəri tısbağaları bədən temperaturunu 18°C-ə qədər (32°F - ətrafdakı suyun temperaturundan yüksək) saxlaya bilirlər ki, bu da onları digər sürünənlərin əksəriyyətindən fərqləndirir. Bu aşağıdakılar sayəsində həyata keçir:

* Böyük bədən kütləsi;
* Qarşı-axınlı istilik mübadiləsi;
* İzolyasiya edən piy qatları;
* Davamlı əzələ fəaliyyəti.

Belə bir "nəhəngtermiya" dəri dəniz tısbağalarının bütün planet üzrə, tropiklərdən subarktikaya qədər olan sularda inkişaf etməsinə imkan verir.

Həmçinin bu tısbağalar kifayət qədər hərəkətlidir və 10.000 kilometrdən çox məsafələrə miqrasiya edə bilirlər. Tədqiqatçıların məlumatına görə, fərdi dəri tısbağaları meduzların çiçəklənməsi ilə qidalanmaq məqsədilə bütöv okean hövzələrini keçirlər. Sonra isə geri qayıdırlar.

Samir