Günəş səthində, indiyədək qeydə alınmış ən böyük Günəş fırtınasını başladan ləkə qədər nəhəng bir qrup (AR 4294-4296) əmələ gəlib və hazırda birbaşa planetimizə doğru yönəlib. Bu böyük kompleksin qarşıdakı həftə ərzində Dünya istiqamətində aktiv qalacağı bildirilir.
HİT.az xəbər verir ki, mütəxəssislər qütb işıqlarının (avroraların) və bəzi texnoloji sistemlərdə nasazlıqların mümkün olduğunu desələr də, bu yeni ləkə qrupunun ikinci bir “Carrington hadisəsi” yaratma ehtimalının aşağı olduğunu vurğulayırlar.
AR 4294-4296-nın, 1859-cu ildə baş vermiş və tarixin ən böyük Günəş fırtınası kimi qeydə alınmış “Carrington hadisəsi”nə səbəb olan nəhəng ləkə ilə təxminən eyni ölçüdə olduğu açıqlanıb. Qaranlıq ləkələr, Carrington ləkəsinin səth sahəsinin təxminən 90 faizini əhatə edir. Bu ləkə qrupu, Günəşin Dünya istiqamətinə dönməsindən əvvəl “NASA”nın “Perseverance” Mars araşdırma aparatı tərəfindən Günəşin uzaq üzü tərəfindən qeydə alınmışdı.
Günəş ləkələri, manyetik sahə xətlərinin qırılması nəticəsində güclü radiasiya partlayışları – Günəş partlayışları yayma qabiliyyətinə malikdir. Bu partlayışlar koronal kütlə atımları (CME) adlanan plazma buludlarını Yerə doğru hərəkət etdirə bilər. CME-lər, planetimizin manyetik sahəsində geomaqnit fırtınalar yaradaraq elektron qurğulara təsir edir və parlaq qütb işıqlarının yaranmasına səbəb olur.
Yeni qaranlıq ləkələr “son 10 ilin ən böyük Günəş ləkəsi qruplarından biri” hesab olunur və ən güclü partlayış növü olan X sinifli partlayışlar yaratma potensialına sahibdir.
Carrington hadisəsində təqribi gücü X45 olan bir partlayış baş vermişdi və bu güc hazırkı ən güclü partlayışların belə çox-çox üzərində idi. Əgər bu gün bu miqyasda bir partlayış yaşanarsa, orbitdəki peyklərin və elektrik şəbəkələrinin zədələnməsi nəticəsində ümumi ziyanın 1 trilyon dolları keçə biləcəyi ehtimal olunur.
Lakin mütəxəssislər bildirirlər ki, ləkənin ölçüsü hər şeyi müəyyən etmir. Bir ləkənin partlayış potensialı onun manyetik sahəsinin quruluşundan da asılıdır. AR 4294-4296-nın manyetik sahəsi mürəkkəb görünsə və Günəşin uzaq tərəfində bir X sinifli partlayışı artıq buraxmış olsa da, alimlər yaxın gələcəkdə Carrington hadisəsinə bərabər bir super fırtınanın baş verəcəyinə dair aydın bir işarə görmədiklərini deyirlər.
Alimlər gələcək fəaliyyəti izləmək üçün bu nəhəng ləkənin manyetik sahəsini diqqətlə müşahidə edirlər. Böyük ölçüsü səbəbilə bu ləkənin Günəşdə bir dövrədən artıq qalacağı ehtimal edilir, bu isə böyük bir partlayış baş verməzsə, dekabrın sonlarında “ikinci tur” üçün yenidən Dünya istiqamətinə dönə biləcəyi deməkdir.
Günəşin son illərdə daha aktiv olması, təxminən 11 illik Günəş dövrünün ən aktiv mərhələsi sayılan Günəş maksimumuna yaxınlaşması ilə bağlıdır. Bu vəziyyət, yaxın dövrdə baş verən və son 21 ilin ən güclüləri arasında yer alan geomaqnit fırtınalarını da tətikləmişdi.
Samir
