Yer kürəsinin naməlum quyruğu: Planetimizin arxasında nəhəng bir quyruq var?

MARAQLI
14:10 / 12.12.2025
46

Biz artıq kometlər kimi göy cisimlərinin quyruğa malik olduğunu bilirdik, lakin bir müddət əvvəl Merkuri planetinin belə incə bir natrium quyruğuna malik olduğu aşkar edilib. Həmçinin alimlər planetimizin də kosmosa doğru ən azı 2 milyon kilometr uzanan görünməz bir quyruğa malik olduğunu təsdiqləyirlər.

HİT.az xəbər verir ki, bu quyruğun sirri Yerin maqnit sahəsində yatır. Xarici nüvədəki ərimiş dəmir və nikelin hərəkəti ilə yaranan bu maqnit sahəsi planetin ətrafında maqnitosfer adlanan bir sahə yaradır. Bu maqnitosfer Yeri Günəş səthindən davamlı yayılan elektrik yüklü hissəcik axını olan günəş küləyindən qoruyan həyati bir qalxan kimi çıxış edir.

Maqnitosfer günəş küləyi adlanan plazmanı (elektrik yüklü qazı) tutur və həbs edir. Günəş küləyi bu maqnit qalxanını daim təzyiq etdikdə qalxanın formasını pozur. NASA bu vəziyyəti düşən bir yağış damcısına bənzədir: Eynilə hava müqavimətinin damcının önünü sıxışdırıb arxasını uzatması kimi, günəş küləyi də maqnitosferi gündüz tərəfində sıxışdırır və gecə tərəfindində uzanır. Bu gərilmə quruluşun gözyaşı damcısı formasını almasına səbəb olur.

Məhz bu uzanan hissə maqnitquyruq adlanır. Maqnitquyruq maqnitosferin tutduğu plazmanın Günəşə doğru axması ilə yaranır və Yerin radiusunun min qatına qədər uzanması mümkündür.

Maqnitquyruq adətən davamlı olsa da, tamamilə günəş küləyinin gücündən asılıdır. Məsələn, xüsusilə güclü bir günəş partlayışı zamanı Yerin maqnit quyruğu müvəqqəti olaraq yerindən qopula bilir. Elmi işlər göstərir ki, çox güclü maqnit sahələri ehtiva edən partlayışlar zamanı maqnitosfer "Alfven qanadları" adlanan fərqli bir quruluşa çevrilir. Bu vəziyyət planetimizin maqnit sahəsinin nə qədər dinamik və dəyişkən olduğunu da göstərir.

Avropa Kosmik Agentliyi ESA maqnitquyruğun ən azı iki milyon kilometr uzadığını qeyd edir. Maqnitquyruq onilliklərdir kosmik gəmilər tərəfindən öyrənilsə də, nəhəng ölçüsü səbəbindən bu geniş ərazinin sirrlərinin açılması hələ də olduqca çətindir.

Samir

0