2004-cü ildə Çində aparılan qazıntılar zamanı alimlər insanların dinozavrlar barədə təsəvvürlərini dəyişən bir fosil tapıblar. Söhbət təxminən 120 milyon il əvvəl yaşamış buynuzlu, ot yeyən dinozavr olan psittakozavrdan gedir. Lakin o, tək ölməyib: alimlər onun ətrafında 34 balasına aid qalıqlar aşkar ediblər.

Hit.az xəbər verir ki, bu barədə “IFL science” yazır.

“Bu, dinozavrlar arasında valideyn qayğısının mövcud olduğuna dair ilk sübutlardan biri idi və bu, müasir quşlar və sürünənlərdə gördüyümüz valideyn instinktlərini izah edə bilər. Biz bu psittakozavrın erkək, yoxsa dişi olduğunu bilmirik, lakin valideyn qayğısının cinsdən asılı olması ideyası daha çox məməlilərə xasdır və bu yanaşma çox vaxt dinozavr davranışlarını anlamağımıza mane olur”, deyə materialda vurğulanır.

Tarixən dinozavrlar öz dövrlərinin qida zəncirinin zirvəsində duran, iri ölçülü məməlilərə bənzədilirdi. Lakin onlar bir çox cəhətdən insanlardan kəskin şəkildə fərqləniblər və bu fərqlər ehtimal ki, həm mühitin formalaşmasına, həm də onların davranışına təsir göstərib.

“İndiki məməlilər arasında reproduktiv yanaşma adətən az sayda, lakin nisbətən iri ölçülü balalara böyük sərmayə qoyuluşunu nəzərdə tutur. Buna baxmayaraq, bu balalar uzun müddət valideynlərindən asılı qalırlar”, deyə nəşr qeyd edir.

Dinozavrlar isə daha çox say prinsipini əsas götürürdülər. Bu, dəniz tısbağalarında olduğu kimidir: hesab olunur ki, min baladan yalnız biri yetkin yaşa çatır. Dinozavrlar çoxlu yumurta qoyur və həmişə balaların çıxmasını gözləmirdilər; yeni çıxan balalar böyüklərlə müqayisədə xeyli kiçik olurdu.

Bəs dinozavrlar necə valideynlər idilər?

Məsələn, sauropodlar yumurtalarını qoyub yoxa çıxmağı sevir, balalarını sağ qalmaq üçün vulkanik səhralarda təkbaşına buraxırdılar. Lakin spinozavr üçün bu, adi hal sayılırdı.

“Biz dinozavrlara məməlilərin prizmasından baxmağa meylliyik. Avtomatik olaraq onların balalarını aparan qrizli ana ayıya bənzəyəcəyini düşünürük. Halbuki quşlar yaşayan dinozavrlardır və quşlarda çox vaxt hər iki valideyn mühüm rol oynayır. Maraqlıdır ki, ən "primitiv" və ya "əsas" quşlarda ata qayğısı demək olar ki, normadır. Bunlar müəyyən mənada dinozavrlara ən yaxın olan quşlardır: emu, nandu və ya kazuar kimi”, deyə spinozavrlar üzrə ekspert doktor Nizar İbrahim “IFL science” üçün bildirib.

Onun sözlərinə görə, yumurtaların üzərində oturan dinozavrlar da olub.

“Ona görə də düşünürəm ki, (bu erkək spinozavr və onun balaları) insanların mövcud təsəvvürlərini sorğulamaq üçün yaxşı nümunədir”, deyə ekspert əlavə edib.

Beləliklə, dinozavr balaları səhrada tənha mübarizələrdən tutmuş ana və ya atanın qucağında böyüməyə qədər müxtəlif talelər yaşayıb. Bu da onların təkcə məməlilərdən deyil, bir-birindən də nə qədər fərqləndiyini göstərir.

Samir