Psixoloqların araşdırmasına görə, insanın yazışmalarda, söhbətlərdə və sosial şəbəkə postlarında istifadə etdiyi sözlərdən şəxsiyyət pozuntularının əlamətləri görünə bilər — tez-tez bu problemlər açıq şəkildə özünü göstərmədən çox əvvəl. Tədqiqatçılar on minlərlə mətnləri kompüter üsulları ilə lingvistik analiz edərək bu nəticəyə gəliblər.
Hit.az xəbər verir ki, bu barədə "The Conversation" portalı məlumat yayıb.
Hər kəsin müəyyən şəxsiyyət xüsusiyyətləri var: bu, dünyaya baxış, hiss etmə və qarşılıqlı münasibət qurma üsullarının sabit yollarıdır. Lakin bəzən bu xüsusiyyətlər həddindən artıq sərt, mənfi və ya dağıdıcı ola bilər. Ağır hallarda bu, narcisist, sərhəd və ya antisocial şəxsiyyət pozuntuları kimi diaqnozlarla ifadə olunur. Amma daha çox rast gəlinən, diaqnoza çatmayan, lakin münasibətləri və emosional həyatı çətinləşdirən yumşaq pozuntulardır.
Psixoloqlar uzun müddətdir bilirlər ki, emosional çətinlik yaşayan insanlar mənfi tonlu sözlər və birinci şəxs əvəzliklərindən — “mən”, “mənə”, “məni” — daha çox istifadə edirlər. Bu, öz təcrübələrinə həddindən artıq fokuslanmanın göstəricisidir. “Qaranlıq” şəxsiyyət xüsusiyyətləri daha güclü olan insanlar isə tez-tez düşmənçiliyi ifadə edən leksikadan, nalayiq sözlərdən və qəzəb ifadələrindən istifadə edir (“həddən artıq nifrət edirəm”, “çox əsəbləşirəm”), eyni zamanda yaxınlıq və birlik bildirən sözlərdən — “biz”, “birlikdə”, “bizim” — daha az istifadə edirlər.
Bir araşdırmada alimlər 530 şəxsin yaxın münasibətlər haqqında yazdıqları esse mətnlərini analiz ediblər. Şəxsiyyət pozuntuları daha çox olan insanlar daha təcili və gərgin leksikadan (“mənə lazımdır”, “mən etməliyəm”), keçmiş zaman fellərindən və qəzəb, əsəb ifadələrindən istifadə ediblər. Onların mətnlərində isə yaxınlıq və bağlılıq ifadələri, məsələn “sevgi” və “ailə”, daha az olub.
İkinci layihədə yalnız yazılı mətnlər deyil, romantik cütlüklərin söhbət transkriptləri də analiz edilib, bəzi iştirakçılarda şəxsiyyət pozuntuları diaqnozu qoyulmuşdu. Hətta gündəlik söhbətlərdə onların danışığı daha mənfi emosiyalarla zəngin və emosional baxımdan “ağır” olub, müqayisədə nəzarət qrupuna.
Alimlər ayrıca onlayn ünsiyyətə də diqqət yetiriblər. Özlərinə zərər verən insanların yazıları daha mənfi tonlu, çoxlu inkar ifadələri (“etmirəm”, “heç vaxt”), nalayiq sözlər və qəti ifadələrlə (“həmişə”, “tamamilə”) xarakterizə olunub. Onlar başqalarından daha az bəhs edib, daha çox ağrı, travma və diaqnozlar haqqında yazıblar.
Davam edən araşdırmada, artıq iki milyondan çox postu əhatə edən analiz nəticəsində alimlər aşkar ediblər ki, şəxsiyyət pozuntuları olan insanlar özləri haqqında daha çox ifadələr işlədirlər (“mən beləyəm”, “mən hiss edirəm”, “mənim vəziyyətim”) — və bu özünü təsvirlər adətən daha qaranlıq, ekstremal və psixi simptomlara fokuslanmış olur.
Belə müşahidələr yaxın münasibətlərdən internetdə ünsiyyətə qədər müxtəlif situasiyalarda faydalı ola bilər. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, dil tez-tez insanın emosional vəziyyətini və şəxsiyyət problemlərini onun birbaşa danışmasından əvvəl ortaya qoyur.
Samir
