Təxminən 80 milyon il əvvəl, bugünkü Amerika Birləşmiş Ştatlarının şərq sahillərindəki bataqlıqlarda, bir dinozavrı quru bir budaq parçası kimi iki yerə bölə biləcək qüvvədə nəhəng bir yırtıcı hökm sürüb. Məktəb avtobusu ölçülərindəki bu "dəhşət timsahı", o dövrdə sahil bölgələrinin mübahisəsiz tək hökmdarı olub.

HİT.az xəbər verir ki, uzun illər davam edən elmi tədqiqatlardan sonra, bu tarixöncəsi kabus indi əyani bir üzə sahib olub. Corciyadakı Tellus Elm Muzeyi "Deinosuhus şvimmen" növünün dünyadakı ilk akademik cəhətdən dəqiq və tam ölçülü kopyasını ziyarətə açıb. Təxminən 10 metrlik bu nəhəng skelet, ziyarətçilərə bir zamanlar Tirannozavr reksdən belə daha güclü bir dişləmə qüvvəsinə malik olan bu canlı ilə üz-üzə gəlmə fürsəti təqdim edir.

Bu nəhəng kopya təkcə muzey eksponatı deyil, həm də ömrünü bu növə həsr etmiş bir alimə hörmət işarəsidir. 2020-ci ildə adını Kolumbus Ştat Universitetindən Profesor Doktor Devid Şvimmerdən alan bu növ, professorun 40 il boyunca palçıqlı arazilərdə fosilləşmiş dişlər və dəri zirehlərin dalınca qaçmasının bir bəhrəsi kimi ortaya çıxıb. Şvimmer qeyd edir ki, sümüklər hekayənin yalnız bir hissəsini danışır, amma bu cür tam ölçülü kopyalar o canlının nə qədər dinamik və təsirli olduğunu anlamaq üçün əsl bələdçiyə çevrilir.

Deinosuhus qida zəncirinin ən yuxarı pilləsində özünəməxsus bir yerə sahibdir. Təkcə sudakı ovlarla kifayətlənməyib, nəhəng dinozavrları da ovlaya bilən bu canlının çənələri "banan böyüklüyündə" küt dişlərlə dolu olub. Bu xüsusi diş quruluşu nəhəng dəniz tısbağalarının qalın qabıqlarını və dinozavrların sərt sümüklərini parçalamaq üçün təkamül edib. Canlının xarici görünüşündəki ən qəribə detal isə burnunun ucundakı iki sirli deşikdir. Müasir timsahlardan tamamilə fərqli olan bu anatomik quruluş, elm dünyası üçün hələ də həll edilməyini gözləyən bir sirr olaraq qalır.

Belə bir kopyanı yaratmaq isə iki il davam edən olduqca yorucu bir iş tələb etdi. Komanda fosil qeydlərinin yüksək həllolunan 3D skanlarını istifadə edərək canlının mürəkkəb skelet quruluşunu və dəri zirehini rəqəmsal mühitdə yenidən birləşdirib. Maraqlısı odur ki, bu modelləşdirmə üçün istifadə olunan fosillərin çoxu Corciyadakı yerli bölgələrdə tapılmışdı. Muzey rəsmiləri qeyd edir ki, bir canlının 10 metr uzunluğunda olduğunu demək kifayət deyil, insanın onunla yan-yana gəldikdə hiss etdiyi o nəhəng ölçəni ancaq bu cür sərgilərlə başa düşmək mümkündür.

Samir