Ötən həftə Azərbaycanda əlamətdar hadisə baş verdi: Səudiyyə Ərəbistanının ACWA Power şirkəti tərəfindən tikiləcək 240 MVt gücündə Xızı-Abşeron külək stansiyasının təməlqoyma mərasimi keçirildi. Mərasimdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının energetika naziri şahzadə Əbdüləziz ibn Salman Al Səud iştirak və çıxış etdilər. Qeyd etmək lazımdır ki, bu, ölkəmizdə bütünlüklə xarici investisiyalar hesabına həyata keçirilən ilk belə layihədir.
Layihə Xızı rayonu Sitalçay kəndi və Abşeron rayonunun Pirəkəşkül qəsəbəsində həyata keçiriləcək. Elektrik stansiyası ildə təxminən 1 milyard kilovat/saat elektrik enerjisi istehsal edəcək, 220 milyon kubmetr qaza qənaət olunacaq, atmosferə 400 min tondan çox CO2 emissiyasının atılmasının qarşısı alınacaq. Bundan əlavə, bunlar yeni iş yerləri və istehsal və xidmət sektorları üçün perspektivdir.
Bundan əlavə, həmin gün Bakıda Azərbaycan Respublikasının Energetika Nazirliyi ilə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının ACWA Power şirkəti arasında dəniz külək enerjisi sahəsində əməkdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb. Memorandum dəniz külək enerjisi sahəsində əməkdaşlığın əsas prinsiplərinin müəyyən edilməsi, potensialın qiymətləndirilməsi və Azərbaycanda bərpa olunan enerji layihələrinə sərfəli investisiyalar üçün şərait yaradılması sahəsində əməkdaşlığı nəzərdə tutur. Memorandum çərçivəsində həyata keçirilən işlərə rəhbərlik və nəzarət etmək üçün Rəhbər Komitə və İşçi Qrup yaradılacaq.
"Yaşıl keçid", yəni enerji istehsalı ilə əlaqədar ətraf mühitin çirklənməsinin azaldılması məsələsi müasir dünyada ən aktual mövzulardan birinə çevrilib. Azərbaycana gəldikdə isə, ötən il ölkəmizdə milli iqtisadiyyatın gələcək inkişafı üçün ciddi potensiala malik olan alternativ enerji sektorunun stimullaşdırılması istiqamətində bir sıra son dərəcə mühüm qərarlar qəbul edilib.
Xüsusilə, elektrik enerjisi istehsalında bərpa olunan enerji mənbələrindən (RES) istifadəni dəstəkləmək üçün mexanizmlər müəyyən edilib. Ölkə qanunvericiliyinə əsasən, bir neçə mexanizm nəzərdə tutulub ki, bu mexanizmlər sahibkarları bərpa olunan mənbələrdən elektrik enerjisi istehsalına investisiya qoymağa təşviq edəcək. Söhbət, əsasən, zəmanətli tariflərdən, aktiv istehlakçılara dəstəkdən, bərpa olunan enerji sahəsində elmi tədqiqatlardan, eləcə də vergi güzəştlərindən gedir.
Bundan əlavə, bərpa olunan enerji mənbələrindən istehsal olunan elektrik enerjisinin tariflərinin müəyyən edilməsi qaydası müəyyən edilib.
Energetika ənənəvi olaraq Azərbaycan iqtisadiyyatının ən mühüm sahələrindən biridir. 2022-ci ildə hətta davam edən koronavirus pandemiyasına baxmayaraq, bu sənayeni böyük dəyişikliklər gözləyir: ölkəmiz alternativ energetika kimi yeni və son dərəcə perspektivli sahəni fəal və intensiv şəkildə inkişaf etdirir. Prezident İlham Əliyev sənayenin inkişafına ciddi diqqət yetirir və artıq xarici investorlar Azərbaycan iqtisadiyyatına yüz milyonlarla dollar sərmayə qoyurlar.
Əgər bir neçə il əvvəl ekspertlər hazırda "lazım olmayan kimi" görünən sənayenin inkişafına külli miqdarda vəsaitin yatırılmasının zəruri olub-olmadığını müzakirə edirdilərsə, bu gün bərpa olunan enerji mənbələrinin əhəmiyyəti hamıya məlumdur. Azərbaycan da böyük neft və qaz ehtiyatlarına baxmayaraq, təkcə ənənəvi mənbələrə deyil, alternativ energetikanın inkişafına sərmayə qoyaraq, həm də qabaqcıl sahələrin inkişafına arxalanır.
Azərbaycanın alternativ enerji sahəsində potensialı regionda ən yüksəkdir. Azərbaycanda alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrinin ümumi potensialının böyük hissəsi günəş enerjisinin payına düşür - 5000 meqavat. İkinci yerdə külək enerjisi - 4500 meqavat, qalanı isə biokütlə (1500 meqavat), geotermal enerji (800 meqavat) və kiçik çayların potensialıdır (350 meqavat).
Əlamətdar haldır ki, daxili bazarın inkişafı ilə paralel olaraq, ölkəmiz bərpa olunan enerji sahəsində xarici tərəfdaşlarla fəal danışıqlar aparır. Məsələn, Monteneqronun “Adriatic Capital” şirkəti artıq Azərbaycanla günəş enerjisindən istifadə üzrə layihələrdə birgə iştirakda maraqlıdır. Şirkətin nümayəndə heyəti bu yaxınlarda Bakıda danışıqlar aparmaq üçün Azərbaycanın Energetika Nazirliyində olub və artıq ölkə ərazisinin potensialı ola biləcək bəzi hissələrinə baxış keçirib.
Sənayenin mənimsənilməsi ilə onun inkişafı xərcləri də azalır. Bu, təkcə sahənin inkişafı üçün xərclərin azaldılması üzrə qlobal tendensiya ilə deyil, həm də Azərbaycanda zəruri avadanlıq və texnologiyaların istehsalının yaradılması sahəsində aparılan və aparılacaq işlərlə izah olunur.
Azərbaycanda bu sahənin potensialı göz qabağındadır, lakin ölkəmizdə bərpa olunan energetikanın gələcək inkişafının ən mühüm amili Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən siyasətdir. Məhz dövlətimizin başçısının göstərdiyi səy və diqqət sayəsində ölkəmiz biznes mühitinin inkişafında mühüm irəliləyişlərə nail olub. Bu da, öz növbəsində, perspektivli layihələrə böyük məbləğdə sərmayə qoymağa hazır olan dünyanın ən böyük investorlarını Azərbaycana gətirdi, həm də təkcə energetika sahəsində deyil, bir çox digər sahələrdə. Sabitlik, mükəmməl biznes və investisiya mühiti, ölkə rəhbərliyinin göstərdiyi ciddi siyasi iradə Azərbaycan iqtisadiyyatının uğurlarının əsasını təşkil edir.
Emin Əliyev
