Kapadokiyada yerləşən Mustafapaşa, fərqli dinlərə, dillərə, mədəniyyətlərə və dəyərlərə malik sivilizasiyalara ev sahibliyi edir. Kilsələri, məscidləri, daş işçilərinin ustalığını əks etdirən naxışlı, oymalı və bəzəkli fasadları, eyvanları və pəncərələri ilə açıq səma altında bir muzeyi xatırladır. Relyef və iqlimə uyğun şəkildə tikilmiş bu 19-cu əsr evləri, daş və ağac üzərində mükəmməl sənətkarlıq və divar rəsmləri ilə parlaq mədəniyyətin izlərini daşıyır. Mustafapaşa izdihamdan uzaqlaşmaq və unikal Kapadokya kəndində vaxt keçirmək üçün ideal ünvandır.

 

 

Tarixi məlumatları yaxınlığında yerləşdiyi Damsa Vadisindən tapılan, tapılan məlumatlara görə isə bir neçə min illik tarixi olan Mustafapaşanın sakinləri qazanclarını kənd təsərrüfatı ilə yanaşı ticarətlə də qazanıblar. Zamanla mərkəz o qədər inkişaf edib ki, 20-ci əsrin əvvəllərində təhsil və mədəniyyət müəssisələri, yeni sənət və həyat tərzləri ilə Mustafapaşa Kapadokiyanın ən müasir yaşayış məntəqələrindən birinə çevrilib. Osmanlı dövründə yunanlar və türklərin birlikdə yaşadığı kənddə din ən mühüm mədəni komponentlərdən biri olmuşdur. Yunanlar kənddə və onun ətrafında iki yığıncaq kilsəsi, 30 ibadətgah və çoxsaylı ibadət yerləri tikdiriblər.

 

Kəndin iki məhəlləsini birləşdirən və yonma daşdan olan Maraşoğlu körpüsü, Manastır vadisində yerləşən Ayios Nikolaos Manastırı və Ayios Stefanos Kilsəsi və 17-ci əsrdə kənd mərkəzində kəsmə daşdan tikilmiş Mustafapaşa Məscidi-i Kebiri kəndin ən qədim tikililəri arasındadır. 19-cu əsr Konstantin – Yelena Kilsəsi ikibaşlı qartal, iki rozet və keruv qabartmaları ilə mütləq görülməli tikililərdən biridir. Kəndin digər əhəmiyyətli binası olan Mehmet Şakir Paşa mədrəsəsi 19-cu əsrdə inşa edilmişdir. Kilsə bir vaxtlar kasıblar, tələbələr və qonaqlar üçün aşxana kimi xidmət etmişdir. Bu gün isə bir kənddə qurulan ilk universitet olan Kapadokya Universitetinə ev sahibliyi edir.

 

 

Mustafapaşada qalmaq üçün Osmanlı-Kapadokiya memarlıq xüsusiyyətlərinə malik ənənəvi daş evlərdən birini seçmək, eləcə də bəziləri bərpa edilmiş, bəziləri isə köhnə vəziyyətdə istifadə edilən tarixi binalarda xidmət göstərən restoranlarda yemək yemək mümkündür. Yerli ləzzətlərdən ən diqqət çəkəni lobya, noxud kimi paxlalı bitkiləri xəmirlə birləşdirən xəmir məmulatları və rayonun əsas gəlir mənbəyi olan dulusçuluq məmulatı küplərdə bişirilən testi kababıdır. Üzümçülüyün intensiv olduğu bölgədə üzüm sirkəsi, üzüm turşusu, üzüm bəkməzi kimi yerli məhsullar da var. Yerli xörəklərə yerli üzümdən hazırlanan dadlı şərablar müşayiət edir.

 

 

Bu gün kənd sakinləri kitre adlanan əl istehsalı kuklaların satışı, dulusçuluq, üzümçülük və turizmlə dolanır. Kukla istehsalı, keramika və dulusçuluq kəndin ümumi mədəniyyətinə töhfə verən dayanıqlı əl işləridir. Şərab mədəniyyəti isə köklərini min illik Anadolu şərabçılıq tarixindən götürür. Şərabçılıqdan söhbət gedəndə, Anadolu üzümçülüyünün tarixi min illərə gedib çıxır.Orta əsrlərdə üzümçülər Kapadokiyanın vulkanik torpağı üçün göyərçin peyinindən istifadə edirdilər. Ziyarətçilər payızda üzüm bağlarını ziyarət etməyi sevirlər.

 

Hərtərəfli bərpadan sonra Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin nəzdində özəl muzey olaraq açılan Kapadokya İncəsənət və Tarix Muzeyi, Bebek Muzeyi kimi də tanınır. Ənənəvi geyimdə kitre gəlinciklər hazırlamaq ənənəsinin hələ də davam etdiyi Mustafapaşadakı muzeydə sərgilənən kuklalar Anadolu folklorunu izah etmək zönündən çox maraqlıdır.

 

 

Mustafapaşa kəndinin düz yanında yerləşən Gomeda-Üzengi vadisi, gəzinti etmək istəyənlər üçün idealdır. Vadi Ayvəli kəndindən başlayıb, göyərçin evlərinin çox sıx olduğu Üzəngidə bitir. Vadinin girişindəki Alakara kilsəsindən təxminən 1 km məsafədədir. İkonoklastik dövrdən qayaya oyulmuş Müqəddəs Basil Kapellası vadinin mühüm dini tikililərindən biridir. Vadi gəzintisi boyunca maraqlı endemik bitkiləri və kəpənəkləri izləmək mümkündür. Bundan əlavə, kim tərəfindən inşa edildiyi bilinməyən su kanalları və tunellər gəzintiyə xüsusi bir həyəcan qatır. Vadinin sonunda isə yüksələn və vaxtı ilə yüzlərlə pəncərədən ibarət, fasadlarının bir qismi dağılmış göyərçinxanalar, nəhəng monumental tikili kimi sizi qarşılayır.

 

 

Mustafapaşanın ətrafında gəzməli və görməli yerlər çoxdur. Mustafapaşa kəndini ziyarət edərkən Şahinefəndi kəndində qısa müddətli fasilə verib Sobesos Antik şəhərində hələ qazıntısı gedən, rəngarəng və təsir edici döşəmə mozaikalarına malik iclas zalı və hamam kompleksini görə bilərsiniz. Kəndə qayıdarkən, günün yorğunluğunu atmaq üçün meydandakı kafedə dincəlmək və köpüklü türk qəhvəsini içmək mütləqdir.