VIB-KU Leuven tədqiqat mərkəzinin belçikalı alimləri genetik keçidlərin müxtəlif növlərdə beyin hüceyrə tiplərini necə formalaşdırdığını tədqiq edərək 300 milyon ildən çox beyin təkamülünün sirlərini açıblar. 

HİT.az xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri "Science" elmi jurnalında dərc olunub.

Komanda insan, siçan və toyuq beyin hüceyrələrində tənzimləyici kodları təhlil etmək üçün dərin öyrənmə modelləri hazırlayıb. Növlər təxminən 320 milyon illik təkamül yolu ilə ayrılır ki, bu da elm adamlarına bu kodların zamanla necə qorunub saxlandığını və ya dəyişdirildiyini müqayisə etməyə imkan verir.

Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, bəzi növ beyin hüceyrələri quşlarda və məməlilərdə praktiki olaraq dəyişməz qalıb, digərləri isə fərqli şəkildə inkişaf edib. Məsələn, quşlardakı bəzi neyronların tənzimləyici kodları məməlilərin yeni korteksinin dərin təbəqələrindəki neyronların kodlarına bənzəyir.

“Tənzimləyici məcəllənin birbaşa təhlili əhəmiyyətli üstünlük verir. O, DNT ardıcıllığının özü dəyişsə belə, növlər arasında hansı tənzimləmə prinsiplərinin ümumi olduğunu göstərə bilər”, deyə alimlər izah ediblər.

Tənzimləyici kodlar təkamülü anlamaqdan daha çox faydalıdır. Əvvəlki işdə komanda artıq onlardan melanomanı öyrənmək üçün istifadə edərək məməlilərdə və zebra balığında gen tənzimləməsinin ümumi mexanizmlərini aşkar etmişdi.

Elmi işin müəllifləri vurğulayırlar ki, tədqiqat xəstəliklərin tədqiqi üçün yeni üfüqlər açır, onların diaqnostikası və müalicəsinə innovativ yanaşmalar təklif edir.

Samir