Kaliforniya Universitetinin alimləri müəyyən ediblər ki, uzunmüddətli stress əsaslı qərarlar qəbul etməyə mane olur və “avtopilot”, stereotip davranışa meyli artırır. 

HİT.az xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri "Nature" jurnalında dərc olunub.

Alimlər qeyd ediblər ki, xroniki stress keçirən insanlar çox vaxt bunu əsaslı qərarlar vermək əvəzinə, siqaret çəkmək və ya qeyri-sağlam qidalar yemək kimi pis vərdişlərlə kompensasiya edirlər. Bunun niyə baş verdiyini öyrənmək üçün tədqiqatçılar siçanlar üzərində təcrübə aparıblar.

Orada gəmiricilər ləzzətli qranullar almaq üçün qolu basmağa öyrədilib və sonra ağ səs-küy və nəm yuxu yastıqları kimi orta gərginliyə məruz qalıb. Nəticələr göstərib ki, stress keçirməyən heyvanlar doyduqdan sonra qolu basmağı dayandırıb, stresli siçanlar isə buna davam ediblər. Bu, məlumatlı qərar qəbul etmək qabiliyyətinin itirilməsindən xəbər verir.

Alimlər heyvanların davranışını tənzimləyən iki sinir yolu müəyyən ediblər. Hər ikisi stressi emal edən amigdalada başlayır və vərdişləri və şüurlu qərarları tarazlaşdırmaqdan məsul olan beynin mühüm hissəsinə gətirib çıxarır.

Stressə məruz qalmamış siçanlarda bu yollardan biri aktiv şəkildə işə salındı, halbuki stressli heyvanlarda bu, yoxdur. Optogenetikadan istifadə edərək bu yolu süni şəkildə aktivləşdirmək siçanlara stress yeməklərini dayandırmağa kömək edib.

İkinci sinir yolu stressə məruz qalan heyvanlarda aktiv, nəzarət qrupunda isə qeyri-aktiv olub, stressi kompensasiya etmək üçün pis vərdişlərin formalaşmasında onun rolunu göstərir.

Mütəxəssislər proseslərin insanlarda oxşar olduğunu, asılılıq davranış pozğunluqlarının müalicəsi üçün potensial təklif etdiyini təklif edirlər.

Samir