Alimlər yuxu zamanı insanların gözlərini açıq saxlayaraq göz bəbəyi hərəkətlərini tədqiq etməyə müvəffəq olublar. Bu araşdırma beynin yuxu prosesində gözləniləndən daha aktiv olduğunu ortaya qoyur və yuxu pozuntularının diaqnozunda inqilabi dəyişikliklər yarada bilər.

HİT.az xəbər verir ki, yuxu orqanizm üçün həyati əhəmiyyət daşısa da, beynimiz bu müddət ərzində təəccüblü dərəcədə aktiv qalır. İsveçrəli alimlər tərəfindən aparılan bir araşdırma, qapalı göz qapaqlarımızın arxasında düşündüyümüzdən daha çox prosesin baş verdiyini göstərir.

"ETH Zürich" universitetindən tədqiqatçılar yuxuda olan iştirakçıların göz bəbəklərini təhlil edərək maraqlı nəticələr əldə ediblər. "Nature Communications" jurnalında yayımlanan bu araşdırma, yuxu zamanı göz bəbəklərinin ölçüsünün davamlı şəkildə dəyişdiyini ortaya qoyub. Alimlər bildirirlər ki, bu dəyişikliklər beynin müxtəlif aktivlik səviyyələrinə işarə edir və bu məlumatlar yuxu pozuntularının diaqnozunda faydalı ola bilər.

Araşdırmanın həmmüəllifi Karolin Lustenberqer göz bəbəyi hərəkətlərinin beynin oyanıqlıq vəziyyəti və yuxu-oyanma dövrünü tənzimləyən bölgələrdəki aktivliyi əks etdirdiyini bildirir. Bu nəticələr, yuxunun aşağı oyanıqlıq səviyyəsi ilə əlaqəli olduğuna dair əvvəlki fərziyyələrlə ziddiyyət təşkil edir.

Tədqiqatçılar beynin aktivlik səviyyələrini tənzimləyən "locus coeruleus" adlı bölgənin öyrənilməsinin çətinliyini vurğulayırlar. Lakin göz bəbəklərinin ölçüsünün beyin aktivliyini əks etdirdiyini nəzərə alan alimlər, yuxu zamanı beyin aktivliyini izləmək üçün bu hərəkətləri təhlil ediblər. Təcrübə zamanı iştirakçıların bir gözü qapadılıb, nəmləndirilib və şəffaf sarğı ilə örtülüb. Maraqlıdır ki, qaranlıq mühitdə iştirakçılar gözlərinin açıq olduğunu unudaraq yuxuya gediblər.

Araşdırmanın aparıcı müəllifi Manuel Karro Dominqes gözlərin açıq saxlanmasının əsas çətinliklərdən biri olduğunu, lakin bu texnikanın uğurla tətbiq edildiyini vurğulayır.

Tədqiqat nəticəsində yuxu zamanı göz bəbəyi hərəkətlərinin aktivlik səviyyələrində davamlı dəyişikliklər olduğu sübut edilib. Bu nəticələr, daha əvvəl aparılmış heyvan tədqiqatları ilə üst-üstə düşür və yuxu sabitliyi, yaddaş möhkəmləndirilməsi kimi beyin fəaliyyətləri ilə göz bəbəyi hərəkətləri arasında əlaqənin mövcud olduğunu göstərir. Həmçinin, beynin səsə reaksiyasının göz bəbəyi hərəkətləri ilə bağlı ola biləcəyi müəyyən edilib. Bununla belə, "locus coeruleus"un bu dinamiklərə birbaşa təsir edib-etmədiyi hələ də dəqiq bilinmir.

"Biz yalnız beyin aktivliyi və ürək fəaliyyətinə bağlı göz bəbəyi dəyişikliklərini müşahidə edirik", deyə Lustenberqer bildirib.

Tədqiqatçılar bu əlaqəni daha dərindən araşdırmağı və yuxunun bu mexanizmlərdən necə təsirləndiyini anlamaq üçün yeni araşdırmalar aparmağı planlaşdırırlar. Əgər bu əlaqə sübut edilərsə, göz bəbəyi hərəkətləri gələcəkdə yuxusuzluq, travmadan sonrakı stress pozuntusu və hətta komada olan xəstələrin sağalma vəziyyətinin təyin edilməsi üçün istifadə oluna bilər.

Samir