Beynəlxalq alimlər qrupu müəyyən edib ki, pəhrizdə ultra emal olunmuş qidaların (UPF) nisbəti nə qədər çox olarsa, vaxtından əvvəl ölüm riski də bir o qədər yüksəkdir.
HİT.az xəbər verir ki, araşdırma "American Journal of Preventive Medicine" (AJPM) jurnalında dərc olunub.
Ultra emal olunmuş qidalar xammaldan dərin emal yolu ilə əldə edilən və ya laboratoriyalarda sintez edilən inqrediyentləri ehtiva edən yeməyə hazır və ya qızdırmağa hazır sənaye məhsullarıdır. Onların tərkibində süni rənglər, ləzzətlər, emulqatorlar və ya digər əlavələr yoxdur, bütün qidalar isə demək olar ki, yoxdur. Bu cür məhsullar tədricən təzə inqrediyentlərdən hazırlanan ənənəvi yeməkləri əvəz edir.
"Qida məhsulları təkcə duzun, trans yağların və şəkərin yüksək tərkibinə görə orqanizm üçün zərərlidir. Dərin emal yolu ilə qidanın strukturunda baş verən dəyişikliklər və süni komponentlərin əlavə edilməsi həm də sağlamlığa zərərli təsir göstərir", deyə tədqiqatın rəhbəri Dr. Eduardo Auqusto Fernandes Nilsson izah edib.
UPP-nin az istehlakı olan ölkələrdə (məsələn, Kolumbiya) bu cür məhsullar pəhrizin təxminən 15%-ni, ABŞ-da isə 50%-dən çoxunu təşkil edir. 2018-ci ildə təkcə ABŞ-da ultra emal olunmuş qidaların istehlakı 124.000 vaxtından əvvəl ölümlə əlaqələndirilib. AMR istehlakı ilə əlaqəli vaxtından əvvəl ölümlərin nisbətinin az istehlak edən ölkələrdə 4%-dən ən çox istehlak edən ölkələrdə demək olar ki, 14%-ə qədər olduğu təxmin edilir.
Əvvəlki tədqiqatlar qidanın ayrı-ayrı zərərli komponentlərinə diqqət yetirib, lakin yeni tədqiqat pəhrizdəki qeyri-sağlam qidaların ümumi nisbətinin hər hansı səbəbdən ölüm riskinə təsirini qiymətləndirən ilk tədqiqatdır. Təhlil göstərib ki, pəhriz lifindən alınan hər əlavə 10% kalori ölüm riskini 3% artırır.
Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, UPP-nin yüksək istehlakı ürək-damar xəstəlikləri, piylənmə, diabet, bəzi xərçənglər və depressiya daxil olmaqla 32 müxtəlif xəstəliklə əlaqələndirilir. Əvvəllər ənənəvi pəhrizlərin üstünlük təşkil etdiyi aşağı və orta gəlirli ölkələrdə belə məhsulların istehlakının artması alimləri xüsusilə narahat edir.
"Ultra emal olunmuş qidaların istehlakını azaltmaq və təzə və minimal işlənmiş qidalara əsaslanan ənənəvi pəhriz nümunələrini dəstəkləmək üçün təcili tədbirlər görmək lazımdır", deyə Dr. Neilson bildirib.
Samir
